Słowiańszczyzna wielowyznaniowa w dawnych wiekach
Synopsis
Cykl artykułów zamieszczonych w niniejszym tomie podejmuje problematykę różnorodnych i w większości przypadków dość skomplikowanych kontaktów cywilizacyjnych chrześcijaństwa z innymi religiami i wyznaniami na obszarze dawnej Słowiańszczyzny. Zagadnieniom tym poświęcona została międzynarodowa konferencja naukowa Słowiańszczyzna wielowyznaniowa w dawnych wiekach – symbiozy, migracje, ekskluzje religijne, zorganizowana w Nowym Sączu w dniach 26–28 czerwca 2017 roku w ramach Galicyjskich Spotkań Slawistycznych. W sympozjum uczestniczyło grono naukowców różnych dyscyplin, zajmujących się badaniem kultury Słowian w okresie przednowożytnym, którzy w swoich wystąpieniach oraz dyskusjach panelowych wskazali na rozliczne przykłady znanych i nieznanych dotychczas wpływów chrześcijańskiej i pozachrześcijańskiej myśli teologiczno-filozoficznej, praktyki obrzędowej oraz zwyczajów Słowian. Zakres pól badawczych, jakie reprezentują znajdujące się w niniejszym tomie artykuły, jest bardzo szeroki i obejmuje tematykę teologiczną, literaturoznawczą, językoznawczą, a także problematykę odnoszącą się do badań z zakresu historii sztuki. Wszystkie teksty łączą wyraźnie dwa czynniki: pierwszym jest historyczny zakres źródeł poddanych analizie oraz zjawisk i procesów, które – z małymi wyjątkami – zawierają się w przedziale czasowym XV–XVIII w.; drugim jest terytorium, gdyż w artykułach dominują tematy i źródła właściwe dla regionu Centralnej i Południowej Europy (Bałkany). Szczególny akcent położono jednak tradycyjnie na zagadnienia związane z dziejami dawnej Rzeczypospolitej, gdzie przesuwające się granice religijno-kulturowe pozwalały na tworzenie skomplikowanej symbiozy etnosów, wyznań i postaw politycznych. Współegzystencja ludności zróżnicowanej kulturowo i religijnie w ramach jednego państwa, w którym wolność wyznania często była teoretyczna, a prawa obywatelskie zależały od pochodzenia, sprzyjała narastaniu napięć i wybuchom konfliktów. Skutki braku równouprawnienia i częstych postaw ksenofobicznych dostrzec można na różnych płaszczyznach życia codziennego, począwszy od aktywności religijnej i obrzędowej, aż po osiągnięcia w dziedzinie wojskowości, myśli ideowej, kultury i sztuki. Wszystkie teksty zamieszczone w niniejszym zbiorze są pracami oryginalnymi i mają niewątpliwą wartość naukową. Łączy je także to, że w swojej tematycznej różnorodności posiadają pewne punkty przecięcia, które umożliwiają pewnego rodzaju intertekstualny dialog.
Chapters
-
TABLE OF CONTENTS
-
Słowo wstępne .......... 7
-
Wielkomorawsko-panońskie "Opowiadanie o przełożeniu ksiąg" .......... 9
-
O interakcjach korpusów parenetycznych w Metropolii Kijowskiej: trzecia redakcja Szmaragdu w prologach z XVI–XVII w. .......... 21
-
Etnokonfesyjna mozaika ziem bułgarskich w XVII w. w relacjach misjonarzy katolickich .......... 43
-
Words and Swords: The Liturgical Printed Books for the Serbs through the 15th and 16th Centuries .......... 55
-
Walki z wyznawcami Mahometa w życiu i twórczości duchowieństwa ruskiego w XVII w. .......... 73
-
Rycerz Ducha Świętego .......... 89O wizerunku Jana III Sobieskiego w "Colloquium lubelskim" Cypriana Żochowskiego
-
Czy w ortodoksyjnych ikonach był obrazowany Czyściec? .......... 101Kilka uwag na temat domniemanych idei i motywów zachodnich w ruteńskich ikonach Sądu Ostatecznego
-
Polemika wyznaniowa w polskich antologiach historycznojęzykowych .......... 135
-
Poľské relikty (rekatolizácie) na východe Slovenska .......... 155
-
Specyfika wykorzystania idei Pseudo-Dionizego Areopagity w utworach Piotra Mohyły .......... 175
