Niemcy : naród i ciało
Keywords:
Johann Gottlieb Fichte, TurnenSynopsis
„Rodzimy się jako istoty cielesne i dzięki ciału dane nam jest pierwotne otwarcie na świat” – pisze Marcel Merleau-Ponty. Ów definiujący cielesność jako nieredukowalny fakt, a zarazem podstawową kategorię orientacji jednostki w świecie teoremat francuskiego filozofa stanowi wielokrotnie ewokowany punkt wyjścia dla badań kulturoznawczych, które poprzez refleksję nad historycznymi przemianami stosunku człowieka do cielesności dążą do zrozumienia praktyk społecznych, politycznych czy kulturowych na przestrzeni dziejów. Badania te nie tylko potwierdzają słuszność tezy francuskiego fenomenologa. Dowodzą ponadto, że zarówno cielesność człowieka jak i jej percepcja nie są determinowane wyłącznie biologicznie, lecz podlegają formowaniu społecznemu, a zatem stanowią medium, w którym przenikają się doświadczenia jednostki i zbiorowości. Kierując się przekonaniem, iż indywidualne fizyczne doświadczanie ciała modyfikowane jest przez kategorie społeczne antropolodzy kultury i socjologowie ukazują dobitnie, iż naukowa refleksja nad społecznymi normami i praktykami związanymi z formowaniem i dyscyplinowaniem ciała pozwala na odkrycie i zrozumienie istotnych zapoznanych dotąd aspektów procesów społecznych i kulturowych. Rozpoznania te okazały się inspirujące także dla najnowszych prac nad procesami formowaniem tożsamości narodowych, które w latach 80-tych XX w. pod wpływem „zwrotu kulturowego” otwarły się nie tylko na kulturowy, ale i antropologiczny wymiar nacjonalizmu.
Ze Wstępu
Chapters
-
TABLE OF CONTENTS
-
Wstęp .......... 7
-
ROZDZIAŁ 1. „Ciało jest tylko narzędziem duszy” – oświeceniowa edukacja niemieckiego mieszczanina .......... 15
-
Dusza i ciało .......... 30
-
Praktyki Filantropin .......... 47
-
Mieszczański habitus .......... 54
-
ROZDZIAŁ 2. Ekspansja Napoleona i początki wychowania narodowego .......... 57
-
Johann Gottlieb Fichte i Mowy do narodu niemieckiego .......... 60
-
ROZDZIAŁ 3. Koncepcja gimnastyki niemieckiej i jej twórca – Friedrich Ludwig Jahn .......... 69
-
Deutsches Volkstum – Niemiecka narodowość .......... 73
-
Die deutsche Turnkunst – Niemiecka sztuka gimnastyczna .......... 93
-
ROZDZIAŁ 4. Rozwój ruchu gimnastycznego w wieku XIX .......... 111
-
ROZDZIAŁ 5. „Współpracować w porządku wspólnego ciała…” – system gimnastyczny Adolfa Spießa .......... 139
-
ROZDZIAŁ 6. Troska o ciała niemieckich kobiet: „Także kobieta powinna dążyć do opanowania swego ciała…” .......... 161
-
ROZDZIAŁ 7. Historyk Heinrich von Treischke i „bezduszna surowość spartańskich obyczajów” .......... 177
-
ROZDZIAŁ 8. Między niemiecką gimnastyką a saint-simonizmem .......... 187
-
Karl Gutzkow, Heinrich Laube i Heinrich Heine .......... 187
-
Heinrich Laube: saintsimonizm i „gramatyka ciała” .......... 196
-
„Szydercze fikołki, które łamią mi serce” – Heinrich Heine .......... 213
-
Zakończenie. Od Turnen do sportu .......... 229
-
Bibliografia .......... 241
