Od epistemologii do ontologii: Hermeneutyka wolności Martina Heideggera w dyskusji z Immanuelem Kantem
Synopsis
Wolność to jeden z najważniejszych problemów epoki nowożytnej. W książce rozpatrywana jest na gruncie filozofii Kanta, który uczynił ją pojęciem kluczowym swojej filozofii. Ukazuje on wolność głównie przez pryzmat rozbieżności między teorią poznania i etyką. Heidegger opisuje filozofię Kanta właśnie w kontekście teorii poznania, której fundamentem jest ontologia. Wolność wyrażona przez pojęcia spontaniczności, niezależności, suwerenności, niepodległości i samostanowienia ma u swojej podstawy źródłowe doświadczenie, jakim jest otwartość na bycie. W niej dopiero możemy spostrzegać siebie, innych i otaczający świat. Kanta i Heideggera łączy chęć budowania nowej metafizyki. W takim kontekście pojawia się u Kanta wolność jako spontaniczność na poziomie Krytyki czystego rozumu oraz wolność jako niezależność od pobudek wypływających z doświadczenia w Krytyce praktycznego rozumu. Krytyka władzy sądzenia wiąże ze sobą obydwa doświadczenia wolności, czyniąc system metafizyki spójnym. Pojmowanie wolności przez Heideggera ewoluuje od spontaniczności, przez samostanowienie, do struktury „pozwolić być”. Heidegger, dochodząc do stwierdzenia, że człowiek nie ma wolności, lecz „jest” wolnością, ukazuje istotę wolności. W niniejszym opracowaniu wolność przedstawiana jest przy użyciu dwóch kluczowych starogreckich pojęć: eleutheria i apatheia. Autor, stosując metodę fenomenologiczno-hermeneutyczną, dokonuje analizy poszczególnych fragmentów dzieł Kanta i Heideggera, by w ostatnim rozdziale pokazać wpływ myśli Kanta na myśl Heideggera. Obydwa systemy, zdecydowanie się różniące, łączy doświadczenie wolności, do której Heidegger stopniowo „dojrzewał” i którą w późniejszych dziełach uczynił podstawowym pojęciem swojej filozofii.
Chapters
-
ROZDZIAŁ PIERWSZY. RÓŻNORODNOŚĆ POJMOWANIA WOLNOŚCI W DZIEŁACH IMMANUELA KANTA
-
1. Krytyka czystego rozumu a problem wolności .......... 36
-
1.1. Wolność transcendentalna i kosmologiczna .......... 37
-
1.2. Wolność praktyczna .......... 105
-
2. Wolność praktyczna w Krytyce praktycznego rozumu oraz Metafizyce moralności .......... 123
-
2.1. Wolność praktyczna a problem woli i jej stosunku do prawa moralnego. Wolność woli a źródło moralności .......... 128
-
2.2. Wolność praktyczna a wolność wewnętrzna i zewnętrzna .......... 140
-
2.3. Podsumowanie .......... 161
-
3. Wolność w sensie estetycznym oraz rola wyobraźni – Krytyka władzy sądzenia .......... 162
-
3.1. Filozofia przyrody i filozofia moralna a władza sądzenia .......... 163
-
3.2. Analityka estetycznej władzy .......... 169
-
3.3. Analityka wzniosłości .......... 175
-
3.4. Antynomie władzy sądzenia .......... 192
-
3.5. Podsumowanie .......... 194
-
ROZDZIAŁ DRUGI. WOLNOŚĆ W FILOZOFII HEIDEGGERA
-
1. Droga Heideggera do ontologii fundamentalnej. Wolność jako spontaniczność z perspektywy „Ja jestem” .......... 198
-
1.1. Wolność w horyzoncie bycia .......... 208
-
1.2. Ontologia i czasowość .......... 212
-
2. Wolność jako „pozwolić być” .......... 217
-
2.1. Wolność z perspektywy otwartości i zdecydowania Dasein w dziele Bycie i czas .......... 217
-
3. Wolność z perspektywy sporu wokół epistemologicznego i ontologicznego jej rozumienia .......... 272
-
3.1 Heideggerowska interpretacja Krytyki czystego rozumu w dziele Kant a problem metafizyki .......... 272
-
3.2. Wolność jako doświadczenie źródłowe .......... 312
-
3.3. Wolność u Heideggera i jego interpretacja Kantowskiej wolności .......... 335
-
ROZDZIAŁ TRZECI. IMMANUEL KANT I MARTIN HEIDEGGER – WOLNOŚĆ JAKO ἐΛΕΥΘΕΡΊΑ I ἀΠΆΘΕΙΑ
-
1. Wolność w filozofii Kanta i Heideggera .......... 375
-
1.1. Wolność transcendentalna a wolność ontologiczna .......... 375
-
1.2. Wolność praktyczna a dobro w ontologii .......... 382
-
2. Wertykalna i horyzontalna interpretacja wolności .......... 389
-
2.1. Różnice w pojmowaniu związku teorii poznania i ontologii wobec zagadnień etyki .......... 389
-
2.2. Zestawienie .......... 390
-
3. Wolność przez pryzmat wertykalny i horyzontalny .......... 394
-
3.1. Wolność z perspektywy pojęć ἐλευϑερία i ἀπάθεια .......... 397
