Culturemes: What Are They and How to Study Them? .......... 21

Authors

Maciej Rak
Faculty of Polish Studies, Jagiellonian University, Krakow
https://orcid.org/0000-0003-0042-1406

Synopsis

Polish ethnolinguistic research primarily focuses on describing the linguistic image of the world, the linguistic stereotype, and the cultural concept. Culturemes stand out against this background; they are ethnolinguistic units, key words that, in the plane of expression, are represented by single lexemes, but in the plane of content, have such rich meanings that they allow for an understanding of the specificity of a given national, ethnic, or regional community. It is through culturemes, among others, that a community defines its identity, attitude toward tradition and values, as well as its way of coping in present times. Due to their frequent untranslatability, the lexemes representing them exhibit an ethnocentric attitude (they are often components of an autostereotype) as words of collective memory. The article discusses the concept of culturemes, methods of typing culturemes, and lists Polish dialectal (Podhale) culturemes, as well as general Polish and Slavic culturemes.

Author Biography

Maciej Rak, Faculty of Polish Studies, Jagiellonian University, Krakow

Prof. dr hab., pracownik Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego (Katedra Historii Języka i Dialektologii), absolwent filologii polskiej na UJ (2004), doktorat obroniony na WP UJ (2006), habilitacja (2015), profesura (2022). Zainteresowania naukowe: etnolingwistyka, frazeologia gwarowa, gwary Podtatrza, aksjolingwistyka gwarowa, historia dialektologii, etnolingwistyki i etnografii. Współautor (wraz z J. Kąsiem) Ilustrowanego słownika gwary i kultury spiskiej, t. 1 (Kraków 2024), autor Słownika frazeologicznego gwary Dębna w Górach Świętokrzyskich (Kraków 2005) i trzech monografii: Językowo-kulturowy obraz zwierząt utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza (na tle porównawczym) (Kraków 2007); Kulturemy podhalańskie (Kraków 2015); Jan Karłowicz w świetle materiałów archiwalnych (2021). Opracował 3 tomy materiałów źródłowych: Materiały etnograficzne z Podhala Ignacego Moczydłowskiego (Kraków 2011), Materiały do etnografii Podhala (Kraków 2016), Materiały do dziejów polskiej dialektologii i etnologii. Listy Cezarii Baudouin de Courtenay-Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowej, Adama Fischera, Antoniego Kaliny, Izydora Kopernickiego, Kazimierza Nitscha, Seweryna Udzieli, Juliusza Zborowskiego (2018). Współredaktor 13 tomów naukowych. Autor ponad 120 artykułów z zakresu językoznawstwa, redaktor naczelny czasopisma „LingVaria”. Laureat Nagrody Prezesa Rady Ministrów za wysoko ocenione osiągnięcia będące podstawą nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego (2017), kilkukrotnie otrzymał Nagrodę Rektora UJ „za szczególne osiągnięcia w pracy naukowej”; (2008, 2012, 2016, 2019, 2022, 2023). Członek wielu towarzystw naukowych.

Published

20 November 2025

How to Cite

Rak, M. (2025) “Culturemes: What Are They and How to Study Them? . 21”, in Rutkovska, K. , Niebrzegowska-Bartmińska, S. , and Ragaišienė, V. (eds.) Badania nad kulturą regionu. Poland: Księgarnia Akademicka Publishing (Studia polsko-litewskie), pp. 21–34. doi:10.12797/9788383682532.02.