Wprowadzenie do Midrasza Bereszit Rabba na przykładzie rabinicznej historii Abrahama i Sary
Słowa kluczowe:
Midrasz Bereszit Rabba, Komentarze rabiniczne, Metody interpretacji rabinicznej, Historia AbrahamaStreszczenie
Przedmiotem pracy jest krytyczna prezentacja rabinicznej interpretacji Biblii hebrajskiej w części odnoszącej się do historii Abrahama i Sary na przykładach zaczerpniętych z Midrasza Bereszit Rabba („MBR”), zawierających komentarz do Księgi Rodzaju / Sefer Bereszit. Autor, po szeroko zakrojonych badaniach i szczegółowej analizie, stara się odpowiedzieć na następujące pytania: Jakie metody interpretacji zostały wykorzystane w MBR? W jakim zakresie metody te mogą być uznane za podobne do rabinicznych metod interpretacji biblijnej? W jaki sposób rabiniczna interpretacja odpowiada późniejszym metodom egzegezy i interpretacji w zakresie peszat i derasz? Książka przedstawia także obraz teologicznej roli Abrahama w Midraszu i prezentuje teologię w tej jego części, która odnosi się do historii Abrahama i Sary.
Pracę podzielono na 5 części: (1) Od Tory do Midraszy; (2) Wprowadzenie do MBR i pozostałej literatury midraszowej; (3) Komentarz do MBR, obejmujący historię Abrahama i Sary; (4) Metody interpretacji rabinicznej na przykładzie MBR; (5) Teologia MBR do Księgi Bereszit w odniesieniu do patriarchy Abrahama.
Rozdziały
-
SPIS TREŚCI
-
Przedmowa .......... 17
-
Wstęp .......... 27
-
ROZDZIAŁ 1 OD TORY DO MIDRASZY .......... 4
-
1.1. Początki literatury rabinicznej .......... 48
-
1.2. Warunki polityczne, socjalne oraz ekonomiczne w Ziemi Izraela w latach 66-235 .......... 50
-
1.3. Zniszczenie Drugiej Świątyni ‒ jego pokłosie i konsekwencje .......... 56
-
1.4. Początki i rozwój literatury rabinicznej w Ziemi Izraela (Erec Israel) .......... 60
-
1.5. Wzrastający wpływ rabinów w okresie od II do IV wieku na kształtowanie nowego kierunku judaizmu oraz życia ludności żydowskiej .......... 66
-
1.6. Pamięć Izraela: pamięć o Abrahamie .......... 79
-
1.7. Tora ustna: fundament i spoiwo rabinicznej dyskusji w midraszach .......... 100
-
1.8. Zakończenie .......... 106
-
ROZDZIAŁ 2. WPROWADZENIE DO MIDRASZA BERESZIT RABBA I POZOSTAŁEJ LITERATURY MIDRASZOWEJ ......... 109
-
2.1. Pojęcia midrasza i hagady .......... 109
-
2.2. Literatura midraszowa .......... 111
-
2.3. Midrasze egzegetyczne .......... 119
-
2.4. Midrasze homiletyczne .......... 132
-
2.5. Podsumowanie .......... 151
-
ROZDZIAŁ 3. KOMENTARZ DO MIDRASZA BERESZIT RABBA OBEJMUJĄCEGO HISTORIĘ ABRAHAMA I SARY (RDZ 11,27 – 25,18) .......... 153 .......... 287
-
3.1. Opuszczenie ziemi przodków przez Abramana polecenie Boga (parasza Lech-Lecha) .......... 155
-
3.2. Powody wyboru Abrama na ojca Izraela .......... 161
-
3.3. Relacje Abrama z Lotem .......... 165
-
3.4. Spotkanie Melchizedeka z Abramem .......... 170
-
3.5. Lęki i obawy Abrama po wygranej wojnie z Amrafelem, królem Synearu, i jego trzema wasalami .......... 189
-
3.6. Błogosławieństwa i przymierza Abrama z Bogiem .......... 192
-
3.7. Relacje między Saraj i Hagar oraz grzech Saraj i Abrama .......... 199
-
3.8. Objawienie Boga pod dębem w Mamre .......... 203
-
3.9. Zniszczenie Sodomy i Gomory .......... 206
-
3.10. Pytanie o sprawiedliwość Boga jako dowód prawości Abrama .......... 211
-
3.11. Związanie Izaaka (Akeda) – ostatnia, dziesiąta próba Abrahama .......... 212
-
3.12. Śmierć Sary, jaskinia Makpela i spełniona obietnica Boga .......... 223
-
3.13. Poszukiwanie żony dla Izaaka .......... 226
-
3.14. Modlitwy Eliezera do Boga o sukces misji .......... 233
-
3.15. Spotkanie przy studni, rytuał pojenia wodą, czyli test szczodrobliwości .......... 234
-
3.16. Negocjacje wykupu Rebeki i ingerencja anioła .......... 236
-
3.17. Dziesięć prób – Bóg sprawdza Abrahama .......... 241
-
3.18. Porównanie postaci Rebeki i Abrahama .......... 250
-
3.19. Porównanie postaci Abrahama i Noego w Midraszu Bereszit Rabba .......... 253
-
3.20. Podsumowanie .......... 281
-
ROZDZIAŁ 4. METODY INTERPRETACJI RABINICZNEJ NA PRZYKŁADZIE MIDRASZA BERESZIT RABBA .......... 287
-
4.1. Rabiniczne postrzeganie Biblii .......... 287
-
4.2. Interpretacja rabiniczna w midraszach .......... 293
-
4.3. Interpretacja Midrasza Bereszit Rabba: peszat i derasz .......... 324
-
4.4. Interpretacja Midrasza Bereszit Rabba: peszer-peszarim .......... 329
-
4.5. Techniki interpretacji wsparcia według Davida Halivniego – אסמכתא ‒ asmakhta dla interpretacji peszat i derasz używanych w midraszach .......... 339
-
4.6. Statystyka Midrasza BR w badanym zakresie historii Abrahama .......... 352
-
4.7. Podsumowanie metod interpretacji .......... 366
-
ROZDZIAŁ 5. TEOLOGICZNA ROLA ABRAHAMA W MIDRASZU BERESZIT RABBA DO KSIĘGI RODZAJU 11,27 – 25,18 .......... 371
-
5.1. Abraham jako ojciec Izraela .......... 375
-
5.2. Abraham jako błogosławieństwo wszystkich narodów .......... 381
-
5.3. Abraham a stworzenie świata .......... 385
-
5.4. Abraham jako prorok – eschatologia w Midraszu Bereszit Rabba .......... 387
-
5.5. Abraham i wątki mesjanistyczne w Midraszu Bereszit Rabba .......... 390
-
5.6. Abraham w psalmach w Midraszu Bereszit Rabba .......... 399
-
5.7. Abraham a przykazania Tory .......... 412
-
5.8. Abrahama przymierza z Bogiem .......... 414
-
5.9. Podsumowanie .......... 424
