Pamięć i dziedzictwo kulturowe: Studia i szkice in memoriam profesor Andrzej Pankowicz (1950-2011)

Autorzy

Paweł Plichta (ed)
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
https://orcid.org/0000-0001-6976-9350

Słowa kluczowe:

dziedzictwo, studia nad dziedzictwem, harcerstwo, Legiony Polskie w czasie I wojny światowej, dziedzictwo kulturowe

Streszczenie

Zakres semantyczny terminu „dziedzictwo” (heritage) zarówno w języku potocznym, jak i w dyskursie naukowym jest współcześnie wciąż poszerzany. To pojęcie staje się kategorią opisu rzeczywistości przy zastosowaniu metod różnych dyscyplin. Studia nad dziedzictwem (heritology) integrują badaczy zabytków i dóbr kultury, języka, społeczeństwa, tradycji, historii, religii, pamięci społecznej, miejsc zarówno pamięci, jak i niepamięci.
Jako ideę wiążącą wiele perspektyw nauk humanistycznych i społecznych zaproponowano różne wymiary pamięci i dziedzictwa kulturowego – tak, by bezpośrednio lub pośrednio stanowiły przykład obecności „przeszłości w teraźniejszości”. Przedstawione ujęcie stanowi nawiązanie do jednego z ostatnich dużych interdyscyplinarnych przedsięwzięć naukowo- -badawczych zainicjowanych przez Profesora Andrzeja Pankowicza, które nosiło tytuł „Przeszłość we współczesnej narracji kulturowej” – i jego poszerzenie.
W niniejszym tomie znalazły się studia i szkice, które stanowią rozwinięcie badań o różnym zakresie: lokalnym, narodowym, regionalnym i globalnym, pogłębienie inspiracji powstałych do pewnego stopnia dzięki różnego rodzaju kontaktom z Profesorem: dyskusjom, seminariom, wykładom i współpracy z Nim zarówno w salach wykładowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, jak i w ramach Związku Harcerstwa Polskiego czy Polskiego Czerwonego Krzyża.

Rozdziały

Biogramy autorów

Paweł Plichta - Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Kulturoznawca, religioznawca, adiunkt w Instytucie Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dyrektor Centrum Studiów Litewskich UJ. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół dziedzictwa kulturowego, Biblii jako wieloaspektowego tekstu kulturotwórczego i jego recepcji w kulturach. Jest autorem m.in. monografii pt. Estera w kulturach. Rzecz o biblijnych toposach (Kraków 2014). Od kilku lat zajmuje się również problematyką turystyki religijnej i narracjami wspomnieniowymi polskich pielgrzymów do Santiago de Compostela.

Bartosz Rzońca - Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

Instruktor harcerski, pracownik Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, autor książki Krakowska Chorągiew Harcerzy w latach 1945-1950 oraz licznych artykułów o tematyce harcerskiej. Kurator wystaw „Wszyscy przed nią drżą – w stulecie Czarnej Trzynastki Krakowskiej im. Zawiszy Czarnego” (2018), „Duchem wierni, czynami wielcy – skauting polski 1910-1921” (2018).

Tomasz Sikorski - Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego; Instytut Pamięci Narodowej, Biuro Edukacji Narodowej

Pracownik Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej, doktorant Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, harcmistrz, kolekcjoner m.in. obiektów dotyczących historii harcerstwa i Wojska Polskiego, głównie z zakresu falerystyki. Autor artykułów i książek, m.in.: Harcerskie odznaki honorowe 1916-1989 (Kraków 1991), Krzyż harcerski 1913-1989 (Kraków 1991), Krzyż harcerski 1913-2013 (Warszawa–Kraków 2014), Z krzyżem harcerskim w bój 1914-1921. Wybrane pamiątki (Warszawa 2018), Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921 (Warszawa 2020).

Irena Kozimala - Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu

Doktor historii, wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu, od 2007 roku dyrektor Instytutu Historii, następnie od 2020 roku dyrektor Instytutu Humanistyczno-Artystycznego PWSW w Przemyślu, od 2016 roku dyrektor Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie. Rozprawę doktorską „Lwowska Chorągiew Harcerek ZHP w latach 1911-1939” pod kierunkiem naukowym prof. dr. hab. Tomasza Strzembosza obroniła na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w 2002 roku. Autorka książek: Skauting polski w Galicji Wschodniej (Przemyśl 1994), Lwowska Chorągiew Harcerek ZHP 1911-1939 (Przemyśl–Rzeszów 2003), Lwowska Chorągiew Harcerzy ZHP w latach 1921-1939 (Przemyśl 2007), Kadra instruktorska Lwowskiej Chorągwi Harcerzy Związku Harcerstwa Polskiego w latach 1918-1945 (Warszawa 2010), Polski skauting męski w Galicji Wschodniej 1911-1920 (Kraków 2009), Żołnierze Wyklęci. Z dziejów partyzantki antykomunistycznej w powiecie przeworskim 1944-1956 (Przeworsk 2015, 2016) oraz wielu artykułów.

Adam Massalski - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Historyk, harcmistrz, prorektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach (1990-1993) i rektor WSP / Akademii Świętokrzyskiej (obecnie Uniwersytet Jana Kochanowskiego) w Kielcach (1999-2005), senator VI i VII kadencji, przewodniczący ZHP (2007-2013).

Tadeusz Prokopiuk - Związek Harcerstwa Polskiego

Harcmistrz, historyk, urzędnik państwowy, zastępca komendanta (1965-1971) i komendant Krakowskiej Chorągwi ZHP (1971-1973), członek Rady Naczelnej i Prezydium RN ZHP (1973-1977), członek CKR ZHP (1977-1981), przewodniczący Rady Wojewódzkiej FSZMP (1973-1975), współpracuje z Komisją Historyczną ZHP Chorągwi Krakowskiej.

Janusz Wojtycza - Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Historyk, pedagog, profesor Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie.

Paweł Myślik

Inżynier leśnik, absolwent Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie, instruktor w Związku Harcerstwa Polskiego w Szczepie „Słowiki” oraz w Czarnej Trzynastce Krakowskiej, harcmistrz, członek kadry kształcącej Chorągwi Krakowskiej ZHP, Działacz NSZZ „Solidarność”, delegat na I Zjazd NSZZ „Solidarność” i członek I Zarządu Regionu Małopolska, turysta górski i żeglarz, zawodowo zajmujący się ochroną środowiska i zarządzaniem nieruchomościami. Od 2018 roku na emeryturze.

Sławomir Dorocki - Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie historia, adiunkt w Katedrze Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej w Instytucie Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Jego zainteresowania badawcze skupiają się wokół problematyki regionów i procesów regionalizacji społeczno-gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania przestrzeni europejskiej i uwarunkowań historycznych oraz zastosowania metod komputerowych i statystycznych w badaniach nad zróżnicowaniem przestrzeni geograficznej.

Barbara Konwerska - Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka

Historyk, kurator dyplomowany, od 2017 roku zastępca dyrektora ds. naukowo-badawczych w Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce. Z działalnością muzealną i naukową związana od początku swojej kariery zawodowej. Autorka i współautorka publikacji, artykułów naukowych i popularnonaukowych, programów, folderów i katalogów wystaw. Prowadzi badania naukowe i kwerendy w archiwach i bibliotekach głównie z zakresu historii fotografii, historii Wieliczki oraz kopalni soli w okresie zaborów austriackich.

Wojciech Mazur - Uniwersytet Jagielloński

Historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, pracownik Instytutu Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Szczególnie interesuje się problematyką międzynarodowych aspektów funkcjonowania sił zbrojnych II Rzeczypospolitej. Autor kilkudziesięciu prac naukowych i popularnonaukowych.

Anna Duda - Uniwersytet Jagielloński

Adiunkt w Instytucie Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania badawcze oscylują wokół wizualności w turystyce oraz antropologii fotografii. Jest autorką m.in. monografii pt. Turysta wobec porzuconego dziedzictwa Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia (Kraków 2020).

Tomasz Róg - Kraków.pl

Dziennikarz, pracownik Urzędu Miasta Krakowa, absolwent rosjoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, autor serwisu internetowego licznikgeigera.pl, poświęconego skutkom awarii w elektrowni jądrowej w Czarnobylu.

Marcin Marcinko - Uniwersytet Jagielloński

Doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie; koordynator Ośrodka Międzynarodowego Prawa Humanitarnego i Praw Człowieka WPiA UJ; przewodniczący Ogólnopolskiej Komisji Międzynarodowego Prawa Humanitarnego przy Zarządzie Głównym Polskiego Czerwonego Krzyża.

Katarzyna Góralczyk - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Doktor nauk społecznych w dziedzinie nauki o bezpieczeństwie. Wykładowca w Katedrze Krajobrazu i Dziedzictwa Kulturowego na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Prezes Fundacji Nauka i Kultura, skarbnik Obywatelskiego Komitetu Ratowania Krakowa, członkini Polskiego Komitetu Narodowego Błękitnej Tarczy i Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS, członkini Komisji Upowszechniania Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Konfliktów Zbrojnych przy Zarządzie Głównym PCK w Warszawie oraz ekspert Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas im. Krzysztofa Liedela. Inicjatorka i organizatorka szeregu inicjatyw społecznych i kulturalnych, a także szkoleń, warsztatów i konferencji. Jej zainteresowania badawcze to: ochrona dóbr kultury na wypadek sytuacji kryzysowej i konfliktu zbrojnego, bezpieczeństwo kulturowe, działalność UNESCO dziedzictwo kulturowe oraz Międzynarodowe Prawo Humanitarne Konfliktów Zbrojnych.

Barbara Weżgowiec - Uniwersytet Jagielloński

Polonistka i kulturoznawczyni, doktor literaturoznawstwa. Pracuje w Instytucie Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz I Liceum Ogólnokształcącym im. B. Nowodworskiego w Krakowie. Jej zainteresowania naukowe dotyczą regionalizmu w literaturze, kategorii przestrzeni, relacji między pamięcią i literaturą oraz narracji tożsamościowych. Ostatnio opublikowała monografię pt. Pisarz i miasto. Gdańsk w prozie Stefana Chwina, Kraków 2019.

Pamiec-i-dziedzictwo-kulturowe-Studia-i-szkice-in-memoriam-profesor-Andrzej-Pankowicz

Opublikowane

1 grudnia 2022

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: PDF (Open Access)

PDF (Open Access)

ISBN-13 (15)

978-83-8138-675-3

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: Paperback

Paperback

ISBN-13 (15)

978-83-8138-674-6

Jak cytować

Plichta, P., Pankowicz, A. and Mazur, W. (eds.) (2022) Pamięć i dziedzictwo kulturowe: Studia i szkice in memoriam profesor Andrzej Pankowicz (1950-2011). Poland: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka (Societas). doi:10.12797/9788381386753.