Rosja wobec wymiaru wschodniego Europejskiej Polityki Sąsiedztwa Unii Europejskiej
Słowa kluczowe:
Unia Europejska, Rosja, Europejska Polityka Sąsiedztwa, Ukraina, wojnaStreszczenie
Obszar poradziecki zajmuje szczególne miejsce w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej. Jej głównym celem jest pogłębienie współpracy z byłymi republikami związkowymi zarówno w wymiarze dwustronnym poprzez zacieśnienie kontaktów politycznych i rozwój stosunków gospodarczych, jak i na płaszczyźnie wielostronnej w ramach ustanowionych struktur integracyjnych (np. Wspólnoty Niepodległych Państw oraz Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej). Dążąc do jego osiągnięcia, a tym samym wzmocnienia własnej pozycji na arenie międzynarodowej, władze Rosji odwołują się do różnego rodzaju instrumentów, m.in. środków wywierania nacisku (takich jak podwyższanie cen gazu czy użycie siły militarnej). W największym stopniu narzędzia te mają zastosowanie do tych krajów, które wyrażają chęć integracji ze strukturami zachodnimi. Po rozszerzeniu w 2004 r. Unia Europejska zaczęła zwracać coraz większą uwagę na potrzebę zacieśnienia współpracy z państwami sąsiedzkimi i wspierać ich reformy wewnętrzne, dążąc do wzmocnienia bezpieczeństwa europejskiego. W tym celu została ustanowiona Europejska Polityka Sąsiedztwa, później natomiast powstał program Partnerstwa Wschodniego skierowany do takich państw, jak Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdawia oraz Ukraina. Jego głównym celem jest zintensyfikowanie współpracy między UE a tymi państwami m.in. poprzez zawarcie umów stowarzyszeniowych obejmujących strefy wolnego handlu. W związku z tym powstaje pytanie o stanowisko Federacji Rosyjskiej uznającej obszar poradziecki za własną strefę wpływów wobec zbliżenia wspomnianych państw do UE. Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzić, że władze Rosji – kierując się realistycznymi celami polegającymi na utrzymaniu kontroli nad obszarem poradzieckim – postrzegają wschodni wymiar Europejskiej Polityki Sąsiedztwa jako zagrożenie dla własnych interesów w regionie.
Rozdziały
-
SPIS TREŚCI
-
WSTĘP
-
Cele, hipotezy i pytania badawcze .......... 14
-
Struktura pracy .......... 16
-
Metodologia .......... 17
-
Baza źródłowa, stan badań i terminologia .......... 20
-
ROZDZIAŁ I. EWOLUCJA POLITYKI ZAGRANICZNEJ ROSJI W LATACH 1991-2022 .......... 27
-
1. Cele i kierunki rosyjskiej polityki zagranicznej w latach 1991-1999 .......... 28
-
2. Polityka zagraniczna Federacji Rosyjskiej w pierwszej dekadzie XXI wieku .......... 39
-
3. Priorytety rosyjskiej polityki zagranicznej w drugiej dekadzie XXI wieku .......... 51
-
Konkluzje .......... 72
-
ROZDZIAŁ II. POLA WSPÓŁPRACY I KONFLIKTY INTERESÓW POMIĘDZY FEDERACJĄ ROSYJSKĄ A REPUBLIKAMI PORADZIECKIMI .......... 75
-
1. Współpraca i konflikt interesów w dziedzinie polityki zagranicznej .......... 76
-
2. Współpraca i konflikt interesów w dziedzinie gospodarki i handlu .......... 96
-
3. Integracja przestrzeni poradzieckiej w sferze bezpieczeństwa .......... 112
-
ROZDZIAŁ III. GENEZA, CELE I ZASADY FUNKCJONOWANIA WYMIARU WSCHODNIEGO EUROPEJSKIEJ POLITYKI SĄSIEDZTWA UNII EUROPEJSKIEJ .......... 121
-
1. Unia Europejska jako uczestnik stosunków międzynarodowych .......... 122
-
2. Rozwój koncepcji Europejskiej Polityki Sąsiedztwa .......... 129
-
3. Projekt Partnerstwa Wschodniego .......... 157
-
Konkluzje .......... 180
-
Rozdział IV. Stanowisko Rosji wobec wymiaru wschodniego Europejskiej Polityki Sąsiedztwa w latach 2004-2012 .......... 183
-
1. Podstawy prawne współpracy UE–Rosja .......... 184
-
2. Udział Rosji we wschodnich inicjatywach Unii Europejskiej .......... 188
-
3. Reakcja Rosji na rozszerzenie Unii Europejskiej w 2004 r. i 2007 r. .......... 192
-
4. Recepcja Europejskiej Polityki Sąsiedztwa przez Rosję w latach 2004-2007 .......... 204
-
5. Recepcja Partnerstwa Wschodniego przez Rosję w latach 2008-2012 .......... 217
-
Konkluzje .......... 226
-
ROZDZIAŁ V. STANOWISKO ROSJI WOBEC WYMIARU WSCHODNIEGO EUROPEJSKIEJ POLITYKI SĄSIEDZTWA W LATACH 2013-2022 .......... 229
-
1. Rosja wobec rozwoju Partnerstwa Wschodniego w latach 2013-2014 .......... 230
-
2. Rosja wobec rozwoju Partnerstwa Wschodniego w latach 2015-2022 .......... 249
-
3. Następstwa agresji militarnej Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 r.. .......... 262
-
Konkluzje .......... 275
