Estetyka i charyzmat: Duchowość i życie konsekrowane wobec sztuki w XIX i XX wieku
Synopsis
Oddajemy do rąk Czytelnika kolekcję tekstów naukowych, która łączy kilka wspólnych wątków. Pierwszym jest osadzenie w przemianach społecznych, politycznych i kulturowych XIX i XX wieku zarówno doświadczenia misji i charyzmatu Zgromadzenia Zmartwychwstańców, jak i twórczości artystycznej skłaniającej się ku mistyce. Drugim wątkiem jest poszukiwanie spotkania z Nadprzyrodzonym przez sztukę, trzecim – wyrażanie przez formę plastyczną istotnych wartości, jakimi żyły i żyją wspólnota Zmartwychwstańców oraz społeczeństwo XIX i XX wieku.
Na pierwszą część książki składają się teksty, które łączy jedna istotna wspólna nić. Jest nią historia, charyzmat, czyli szczególny, niepowtarzalny zestaw wartości właściwy dla wspólnoty zakonnej, oraz misja społeczna, duchowa, pasterska i kulturowa Zmartwychwstańców – zgromadzenia zakonnego, które powstało z klęsk, beznadziei, ale również z wysiłków i poszukiwania przez Polaków nadziei na przyszłość w XIX wieku. Koleje losu oraz dokonania tej wspólnoty – zarówno na polu kościelnym, jak i społecznym – są przedmiotem badań naukowych, ale aktywność Zmartwychwstańców w dziedzinie promocji sztuk plastycznych oraz inicjowania realizacji architektonicznych, malarskich, rzeźbiarskich i złotniczych pozostaje w cieniu. Zaprezentowane studia mają przełamać te tendencje i zainicjować badania nad artystycznym nurtem w posłudze zgromadzenia. Drugą część książki poświęcono zagadnieniom mistyki chrześcijańskiej jako jednemu z charyzmatów Zmartwychwstańców, a także aktywności ściśle powiązanej z człowieczeństwem.
Pragnienie doskonałości, wpisane w życie i duszę (psyche) ludzi różnych epok i kultur, mobilizowało ich nieustannie do poszukiwania tejże i jej definiowania m.in. jako Dobra, Piękna, Mądrości, Prawdy, a wreszcie – wszechogarniającej i absolutnie konsekwentnej Miłości. Dla tych Ludzi Światła ascetyczny trud jest tylko formą, drogą konieczną, acz bez znaczenia w trakcie docierania do tego, co najdoskonalsze, i do Tego, który jest samą doskonałością.
Na podstawie artykułów można sformułować pytania fundamentalne dla żyjących w erze postnowoczesnej, postmodernistycznej i posthumanistycznej: czy celem jest nieustanne przypominanie o fragmentaryczności współczesnego człowieka i niedojrzałości jego postawy nastawionej na branie zamiast dawania i dzielenia? Czy celem jest nieustanne przypominanie o upadku, grzechu, niemocy? Podkreślanie i wizualizowanie tego aspektu człowieczeństwa w każdym miejscu? Czy też przypominać należy także o wartościach pozytywnych, o Prawdzie, Dobru i mistycznej drodze, która uczy Miłości i rozbudza pragnienie Piękna, zarówno w jego wymiarze etycznym, duchowym, jak i estetycznym? Czyż te pytania w gruncie rzeczy nie sygnalizują orędzi Ciemności lub Światła?
Chapters
-
TABLE OF CONTENTS
-
Słowo przełożonego polskiej prowincji zmartwychwstańców .......... 7
-
Wstęp .......... 9
-
CZĘŚĆ I. SZTUKA W MYŚLI ORAZ W PRAKTYCE MISYJNEJ I SPOŁECZNEJ ZMARTWYCHWSTAŃCÓW
-
Życie duchowe człowieka a piękno w filozofii zmartwychwstańców .......... 13
-
Teologia wystroju kościoła Zmartwychwstania Pańskiego w Krakowie przy ulicy Łobzowskiej 10 .......... 35
-
Szaty liturgiczne księży zmartwychwstańców w pierwszym stuleciu istnienia zgromadzenia .......... 55
-
Seminarium zmartwychwstańców. Dialog architektury z myślą współczesną .......... 85
-
„Eucharystia daje życie”. Sposoby przedstawiania doświadczenia mistycznego we współczesnej sztuce na przykładzie trzech realizacji artystycznych w Wyższym Seminarium Duchownym Księży Zmartwychwstańców w Krakowie .......... 103
-
Złotnictwo francuskie fundacji Julii z Druckich-Lubeckich Pusłowskiej w zbiorach krakowskiego klasztoru Zgromadzenia Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa .......... 159
-
CZĘŚĆ II. SZTUKA WOBEC DUCHOWOŚCI I DOŚWIADCZENIA MISTYCZNEGO
-
Kuszenie św. Antoniego Lucjana Wędrychowskiego (1886). O obrazie i jego związkach z mistyką chrześcijańską .......... 171
-
Cmentarz włoski o zmroku Adama Chmielowskiego – Stimmung czy obraz „nocy ciemnej”? .......... 199
-
„Z duszy do duszy” – mist(estet)yka Franciszka Siedleckiego .......... 261
-
Szept modlitwy w obrazie zapisany. O modlitwie za umierających i modlitwie nieustającej .......... 307
-
Miejsca święte wg św. Jana od Krzyża w obrazach ręką ludzką uczynionych. Myśli na kanwie twórczości Juliana Jończyka, Agnieszki Dacy i Łukasza Murzyna .......... 321
