Badania nad kulturą regionu

Prof. dr hab., pracownik dydaktyczno-naukowy w Instytucie Języków i Kultur Regionu Bałtyckiego Uniwersytetu Wileńskiego. Razem z Virginią Vasiliauskienė przygotowała wydanie krytyczne dwujęzycznej postylli katolickiej K. Szyrwida Punkty kazań. Jej monografia „Punkty kazań” Konstantego Szyrwida – zabytek piśmiennictwa litewskiego i polskiego z pierwszej połowy XVII wieku, Vilnius: LKI, 2016 jest ukierunkowana na badania wielojęzyczności w aspekcie diachronicznym. Profesor Rutkovska bada nazwy wartości w języku litewskim i polskim, bierze udział w opracowywaniu Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów pod redakcją Jerzego Bartmińskiego. Od ponad 20 lat bada język polski na Litwie, jest autorką ponad 90 artykułów i kilku książek współautorskich poświęconych różnym zagadnieniom: problemom tożsamości na pograniczu, wielokulturowości w języku, interferencjom litewskim i wschodniosłowiańskim na polszczyznę, lituanizmom leksykalnym. Przygotowała wspólnie z Januszem Riegerem i Ireną Masojć słownik gwar polskich na Litwie oraz studium poświęcone leksyce gwarowej (Słownictwo polszczyzny gwarowej na Litwie, 2006). Pod jej kierunkiem został przygotowany portal internetowy w językach polskim i litewskim przedstawiający gwary polskie na Litwie i kulturę tego regionu: „Gwary polskie na Litwie / Lietuvos lenkų tarmės” (http://www.lenkutarmes.flf.vu.lt/). Badała działalność Jana Karłowicza na Litwie, a szczególnie jego zasługi dla folkloru litewskiego. Członkini czterech Komisji Międzynarodowego Komitetu Slawistyki (etnolingwistyki, socjolingwistyki, folkloru i dialektologii). Wyniki swoich badań prezentowała na różnych konferencjach (Rzym, Mediolan, Bolonia, Wiedeń, Sztokholm, Ryga, Rijeka, Belgrad, Madryt, Tavira, Edynburg, Lwów, Warszawa, Wrocław, Kraków, Poznań, Lublin itd.). Jej zainteresowania naukowe dotyczą językoznawstwa porównawczego, etnolingwistyki, dialektologii i historii języka.

Prof. dr hab. w Instytucie Językoznawstwa i Literaturoznawstwa UMCS w Lublinie. Autorka publikacji z tekstologii, genologii, aksjologii lingwistycznej, folklorystyki i etnolingwistyki. W latach 2009–2019 – kierownik Zakładu Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, a od X 2019 r. – Katedry Tekstologii i Gramatyki Języka Polskiego; w latach 2015–2017 kurator Pracowni „Archiwum Etnolingwistyczne UMCS”. Od 2019 r. – redaktor „Etnolingwistyki” (od 1989 r. – sekretarz, od 2010 r. – zastępca redaktora); od 2022 r. – redaktor Słownika stereotypów i symboli ludowych (w latach 1996–2022 – zastępca redaktora). Członkini trzech komisji przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów: Komisji Etnolingwistycznej, Komisji Folklorystycznej, Komisji Bibliografii Językoznawstwa Slawistycznego; członkini Komitetu Językoznawstwa PAN i Komitetu Słowianoznawstwa PAN, przewodnicząca Komisji Etnolingwistycznej KJ PAN. Członkini Komisji Etyki Komunikacji PAU i przewodnicząca Międzynarodowego Konwersatorium EUROJOS. Autorka ponad 360 prac, w tym książek: Polski sennik ludowy (1996); To jest moja Ojczyzna. Polscy emigranci z północnej Francji o sobie (1999); Przestrach od przestrachu. Rośliny w ludowych przekazach ustnych (2000); Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej (2007); Tekstologia (z J. Bartmińskim, 2009), Definiowanie i profi lowanie pojęć w (etno)lingwistyce (2020); Dlaczego wąż nie ma nóg? Zwierzęta w ludowych przekazach ustnych (z J. Bartmińskim i O. Kielak, 2015); Jak chłop u diabła pieniądze pożyczał. Polska demonologia ludowa w przekazach ustnych (z A. Michalec). Współredaktorka ok. 50 tomów zbiorowych, m.in. Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów (t. 2–6).

Dr, starszy pracownik naukowy w Centrum Geolingwistyki Instytutu Języka Litewskiego. W latach 1990–1995 studiowała w Wileńskim Instytucie Pedagogicznym (obecnie Akademia Pedagogiczna Uniwersytetu im. Witolda Wielkiego), gdzie uzyskała kwalifikacje nauczyciela języka i literatury litewskiej. W 2010 roku obroniła pracę doktorską z zakresu nauk humanistycznych Linksniuojamųjų žodžių kirčiavimo variantai pietų aukštaičių ir rytų aukštaičių vilniškių tarmėse. W 1994 roku rozpoczęła pracę w Zakładzie Słowników Instytutu Języka Litewskiego, najpierw jako starszy asystent laborant, a później jako asystent. Od 2007 roku pracuje jako młodszy pracownik naukowy w Centrum Leksykografii, od 2011 – jako pracownik naukowy, od 2015 – jako pracownik naukowy w Centrum Geolingwistyki, a od 2019 – jako starszy pracownik naukowy. Od 1996 roku jest zatrudniona w Państwowej Komisji Języka Litewskiego, najpierw pracowała jako sekretarz programowy, następnie jako koordynator programu, a od 2002 roku jako kierownik działu programowego. Opublikowała artykuły dotyczące akcentologii gwarowej, leksykologii, leksykografii i etnolingwistyki. Wspólnie z autorami przygotowała 20. tom Słownika języka litewskiego (2002); Słownik gwar południowych Auksztotów (t. 1, 2016; t. 2, 2019), monografie: Gwary litewskie na początku XXI wieku: badanie geolingwistyczne i socjolingwistyczne (2014) oraz Zmiany gwar litewskich na początku XXI wieku: gwary Litwinów w Polsce (2016). Jej zainteresowania badawcze obejmują: akcentologię, dialektologię, leksykografię, etnolingwistykę.

Emerytowany profesor zwyczajny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1992–2009 kierownik Zakładu Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego Instytutu Filologii Polskiej UMCS; w latach 2008–2015 – kurator Pracowni „Archiwum Etnolingwistyczne UMCS”; od 2008 roku kierownik Zespołu Etnolingwistycznego IS PAN i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej do prac nad Słownikiem stereotypów i symboli ludowych; przewodniczący Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów i podobnej komisji w Komitecie Językoznawstwa PAN. Jego zainteresowania badawcze to: etnolingwistyka, aksjologia, tekstologia i genologia, folklorystyka. Autor ponad 800 publikacji, w tym 14 książek: O języku folkloru (1973); O derywacji stylistycznej. Gwara ludowa w funkcji języka artystycznego (1997); Nazwiska obce w języku polskim. Problemy poprawnościowe. Słownik wymowy i odmiany (współaut. I. Bartmińska, 1978, wyd. 2 – 1992, wyd. 3 – 1997); Folklor, język, poetyka (1990); Jazykovoj obraz mira očerki po ètnolingvistike (Moskva 2005); Językowe podstawy obrazu świata (2006, wyd. 5 – 2012); Stereotypy mieszkają w języku (2007, wyd. 2 – 2009); Aspects of Cognitive Linguistics (London 2009, reprinted 2010; paperback 2012); Tekstologia (współaut. S. Niebrzegowska-Bartmińska, 2009, wyd. kolejne: 2010, 2011, 2012); Jezik – slika – svet. Etnolingvističke studije (Beograd 2011); Polskie wartości w europejskiej aksjosferze (2014); Jazyk v kontekstu kultury. Dvanáct statí z lublinské kognitivní etnolingvistiky (Praha 2016); Język w kontekście kultury, czyli co dziś znaczy metafora „europejski dom”? (2018); Ludzie, których spotkałem. Sylwetki i wspomnienia (2021). Autor koncepcji i redaktor Słownika stereotypów i symboli ludowych (1996, 1999, 2012, 2017–2022). Założyciel i redaktor „Etnolingwistyki” (t. 1–30, 1988–2018); redaktor prac zbiorowych, m.in.: Współczesny język polski (1993, wyd. 4 – 2012); Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały, t. 4: Lubelskie, cz. 1–6 (2011); Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 1: Dom (z I. Bielińską-Gardziel i B. Żywicką, 2015), t. 3: Praca (z M. Brzozowską i S. Niebrzegowską-Bartmińską, 2016), t. 4: Wolność (z M. Abramowiczem), t. 7: Demokracja (z M. Grzeszczak i A. Rudenką).

Prof. dr hab., pracownik Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego (Katedra Historii Języka i Dialektologii), absolwent filologii polskiej na UJ (2004), doktorat obroniony na WP UJ (2006), habilitacja (2015), profesura (2022). Zainteresowania naukowe: etnolingwistyka, frazeologia gwarowa, gwary Podtatrza, aksjolingwistyka gwarowa, historia dialektologii, etnolingwistyki i etnografii. Współautor (wraz z J. Kąsiem) Ilustrowanego słownika gwary i kultury spiskiej, t. 1 (Kraków 2024), autor Słownika frazeologicznego gwary Dębna w Górach Świętokrzyskich (Kraków 2005) i trzech monografii: Językowo-kulturowy obraz zwierząt utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza (na tle porównawczym) (Kraków 2007); Kulturemy podhalańskie (Kraków 2015); Jan Karłowicz w świetle materiałów archiwalnych (2021). Opracował 3 tomy materiałów źródłowych: Materiały etnograficzne z Podhala Ignacego Moczydłowskiego (Kraków 2011), Materiały do etnografii Podhala (Kraków 2016), Materiały do dziejów polskiej dialektologii i etnologii. Listy Cezarii Baudouin de Courtenay-Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowej, Adama Fischera, Antoniego Kaliny, Izydora Kopernickiego, Kazimierza Nitscha, Seweryna Udzieli, Juliusza Zborowskiego (2018). Współredaktor 13 tomów naukowych. Autor ponad 120 artykułów z zakresu językoznawstwa, redaktor naczelny czasopisma „LingVaria”. Laureat Nagrody Prezesa Rady Ministrów za wysoko ocenione osiągnięcia będące podstawą nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego (2017), kilkukrotnie otrzymał Nagrodę Rektora UJ „za szczególne osiągnięcia w pracy naukowej”; (2008, 2012, 2016, 2019, 2022, 2023). Członek wielu towarzystw naukowych.

Doktorantka w Instytucie Literatury i Folkloru Litewskiego, wykładowczyni języka hiszpańskiego w Instytucie Języków Obcych Uniwersytetu Wileńskiego. Posiada tytuł bakalarza języka hiszpańskiego oraz tytuł magistra z zakresu językoznawstwa ogólnego. Prowadziła badania nad obrazem młodości w języku litewskim, prezentowała referaty na międzynarodowych konferencjach. Jej zainteresowania badawcze to: etnolingwistyka, frazeologia, nauczanie języków obcych.

Doktor nauk filologicznych, zastępca dyrektora Іnstytutu ds. naukowych (od 2018), starszy pracownik naukowy w Oddziale Języka Ukraińskiego. Autorka licznych artykułów naukowych z zakresu ukraińskiej dialektologii i leksykografii, leksykologii i semantyki. Ostatnio część jej badań poświęcona jest popularyzacji języka ukraińskiego i jego dialektów w warunkach wojny rosyjsko-ukraińskiej. Autorka książek: Традиційне гуцульське пастухування (2008), Моделювання українського діалектного простору: концепти ВЕРХ / НИЗ (2021) oraz współautorka słowników, m.in.: Лексикон львівський: поважно і на жарт (z N. Khobzey, O. Simovych, H. Dydyk-Meusz, wyd. 1 – 2009; wyd. 2 – 2012; wyd. 3 – 2015; wyd. 4 – 2019), Слова з Болехова (z J. Hnatyszakiem, N. Khobzey, O. Simovych, 2017;), słownika dialektu huculskiego Гуцульські світи. Лексикон (z N. Khobzey, O. Simovych, 2013) i innych. Współpracuje z Instytutem Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Dr hab.; adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka książek: Łemkowie. W kręgu badań nad mniejszościami etnolingwistycznymi w Europie (2006) oraz Między Popradem a Osławą. Tożsamość kulturowo-językowa Łemków w ujęciu etnolingwistycznym (2018). Zainteresowania badawcze obejmują socjolingwistyczne uwarunkowania sytuacji języków mniejszości etnicznych, kontakty i wzajemne oddziaływania między językami oraz językoznawstwo kognitywne.

Prof. dr hab., profesor zwyczajny na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego; kierownik Katedry Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki. W latach 1971–1976 studiowała polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracę doktorską obroniła w roku 1981, habilitowała się w roku 1991, w roku 1996 uzyskała tytuł naukowy profesora, a w roku 2004 stanowisko profesora zwyczajnego UJ. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na opisie przemian polszczyzny mówionej miast i wsi ujmowanych w aspekcie socjolingwistycznym, kulturowym i komunikacyjnym, a także wokół onomastyki i kultury języka polskiego. Jest autorką ponad stu trzydziestu prac naukowych, w tym książek: Metodologia socjolingwistycznego badania fonetyki języka mówionego środowisk wiejskich (na przykładzie kilku wsi Beskidu Niskiego) (1990); Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego. Studium socjolingwistyczne (1995); Przemiany leksyki gwarowej na Podkarpaciu (2003); Polszczyzna mówiona inteligencji (2008); oraz współautorką: Bibliografii dialektologii polskiej (od roku 1976 do 1980) (1986); Bibliografii dialektologii polskiej (od roku 1981 do 1985) (1990); Wyboru tekstów języka mówionego mieszkańców Krakowa (1979), a także redaktorem kilkunastu tomów zbiorowych, w tym serii Podkarpackie spotkania. Literatura – Język – Kultura. Jest przewodniczącą Komisji Językoznawstwa PAN (Oddział w Krakowie) oraz członkiem kilku towarzystw naukowych i regionalnych.

Dr hab., językoznawczyni, zatrudniona na stanowisku profesora w Instytucie Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego, prodziekan ds. badań naukowych i współpracy z zagranicą Wydziału Polonistyki UW; członkini Komisji Słowotwórczej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, członkini Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk i przewodnicząca Zespołu Ortograficzno-Onomastycznego RJP, honorowy członek Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. Obszar zainteresowań badawczych obejmuje słowotwórstwo (w tym słowotwórstwo gniazdowe i morfotaktykę), kulturę języka polskiego, medialingwistykę, stylistykę, badania nowego słownictwa i języka współczesnej prozy polskiej oraz profesjo- i socjolekty. Popularyzatorka dobrej i poprawnej polszczyzny oraz prostego języka (plain language), współautorka Słownika gniazd słowotwórczych współczesnego języka ogólnopolskiego; Encyklopedii szkolnej WSIP. Nauka o języku, autorka monografii: Kombinatoryka sufiksalna w polskiej derywacji odrzeczownikowej; Porównawcza analiza gniazdowa wybranych leksemów neutralnych i nacechowanych ekspresywnie, oraz wielu artykułów i rozdziałów.

Doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, adiunkt w Katedrze Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, wcześniej leksykograf w Pracowni Wielkiego Słownika Języka Polskiego Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk w Krakowie i członek zespołu opracowującego Korpus Spiski. Współpracownik Komisji Dialektologicznej Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk i Komisji Socjolingwistyki afiliowanej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Autorka monografii Ludowy obraz człowieka utrwalony w nazwach roślin. Na przykładzie leksyki górali rabczańskich (2022) oraz kilkunastu artykułów naukowych. Jej prace dotyczą przede wszystkim języka w ujęciu etno- i socjolingwistycznym, ze szczególnym uwzględnieniem polszczyzny mieszkańców południowej Małopolski. Obecnie ukierunkowana na badania języka Polonii amerykańskiej.

Doktor nauk humanistycznych, samodzielny pracownik naukowy Instytutu Języka Litewskiego, Zakładu Języka Współczesnego. Vilija Sakalauskienė jest autorką książek: Teksty z okolic Griškabūdisa [Griškabūdžio apylinkių tekstai] (wspólnie z Rimą Bacevičiūte, 2003) i Teksty z okolic Jurbarkasa [Jurbarko apylinkių tekstai] (2008), studium Obraz człowieka w litewskich gwarowych źródłach leksykograficznych: aspekt etnolingwistyczny i semantyczny [Žmogaus vaizdinys lietuvių tarmių leksikografi niuose šaltiniuose: etnolingvistinis ir semantinis aspektas] (2021), współautorką i współredaktorką Słownika języka litewskiego [Lietuvių kalbos žodynas], współautorką i współredaktorką Współczesnego słownika języka litewskiego [Bendrinės lietuvių kalbos žodynas], jedną z autorek Słownika gwar Zanawików [Zanavykų šnektos žodyno], główną redaktorką tomów 2 i 3 tego słownika. Opublikowała liczne artykuły naukowe z zakresu leksykologii, leksykografii, dialektologii i etnolingwistyki, także artykuły popularnonaukowe. Ostatnio część jej opracowań jest poświęcona badaniom etnolingwistycznym gwar litewskich, pracuje też nad materiałami kartoteki Jonasa Jablonskisa sporządzonej dla Słownika języka litewskiego, bada leksykę dwujęzycznego litewsko-polskiego słownika Antoniego Juszkiewicza (Antanas Juška), przygotowuje do druku Słownik gwar Jurbarkasa. Uczestniczyła w konferencjach naukowych organizowanych w Warszawie, Wrocławiu, Petersburgu i innych miastach. Współpracuje z Instytutem Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Dr, samodzielny pracownik naukowy w Centrum Geolingwistyki w Instytucie Języka Litewskiego. Członkini kolegium redakcyjnego czasopisma „Acta Lingui stica Lithuanica”. Jej zainteresowania badawcze to: geolingwistyka, fonetyka eksperymentalna, fonologia, morfologia, leksykografia, kontakty językowe, etnolingwistyka. Autorka monografii Pietų aukštaičių vokalizmo ir prozodijos bruožai (2004) i Pietų aukštaičių daiktavardžio gramatinės kategorijos (2022), opracowała zbiory tekstów gwarowych: Kučiūnų krašto šnektos tekstai (2006), Marcinkonių šnektos tekstai (2009), Seirijų šnektos tekstai (2016), Leipalingio apylinkių tekstai (2018), Švendubrės apylinkių tekstai (2020), Lenkijos lietuvių šnektų tekstai (2021). Współautorka prac zbiorowych: Baltu valodu atlants. Prospekts / Baltų kalbų atlasas. Prospektas / Atlas of the Baltic Languages. A Prospect (2009); Baltu valodu atlants. Leksika 1: Flora / Baltų kalbų atlasas. Leksika 1: Flora / Atlas of the Baltic Languages. Lexis 1: Flora (t. 1, 2012, 2013); Pietinių pietų aukštaičių šnektų žodyno, (t. 1, 2016; t. 2, 2019); XXI a. pradžios lietuvių tarmės: geolingvistinis ir sociolingvistinis tyrimas (2014); Lietuvių tarmių kaita XXI a. pradžioje: Lenkijos lietuvių šnektos (2016); Dialektometrinis lietuvių tradicinių tarmių klasifi kacijos pjūvis: žvalgomasis tyrimas (2019) i monografii Priebalsių akustinės ypatybės: palatalizacija ir balsingumas (2014). Opublikowała artykuły naukowe z zakresu fonetyki gwarowej, fonologii, morfologii, socjolingwistyki, leksykologii, etnolingwistyki i innych zagadnień.

Dr, starszy pracownik naukowy w Centrum Badań nad Dziedzictwem Pisanym Instytutu Języka Litewskiego. Opublikowała ponad 40 artykułów naukowych w prasie litewskiej i zagranicznej. Jej główne zainteresowania badawcze to: składnia i semantyka dawnego i współczesnego języka litewskiego, historia kultury litewskiej i tekstów religijnych, analiza dyskursu żmudzkiego.

Dr, absolwentka lituanistyki i slawistyki Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego oraz Uniwersytetu Wileńskiego. Stopień naukowy doktora otrzymała na Uniwersytecie Wileńskim za pracę dotyczącą wpływu filozofii Nietzschego i Schopenhauera na literaturę europejską. W roku 2004 odbyła 7-miesięczny staż w Chinach, nauczając języka i kultury litewskiej. Od 2004 roku prowadzi Studium Języka i Kultury Litewskiej na Uniwersytecie Wrocławskim (jest kierownikiem Studium i lektorką trzech przedmiotów – Języka litewskiego, Literatury litewskiej oraz Kultury Litwy). Jest założycielką i wieloletnią opiekunką Koła Naukowego Lituanistów „Labas”oraz przewodniczącą rady fundacji „Pobliża”. Od lat jest również organizatorką wydarzeń kulturalnych związanych z Litwą oraz promotorką kultury litewskiej we Wrocławiu. Co roku organizuje szkoły letnie, obozy i podobne wydarzenia na Litwie dla studentów UWr, służące poznaniu języka i kultury litewskiej oraz integracji polskiej i litewskiej młodzieży. Pomysłodawca i główny organizator Międzynarodowego Kongresu Lituanistów. Autorka licznych publikacji i tłumaczeń.