Przybyszewski : re-wizje i filiacje
Keywords:
Stanisław Przybyszewski, ConfiteorSynopsis
Książka Przybyszewski. Re-wizje i filiacje jest ważnym wydarzeniem zarówno w zakresie badań nad twórczością autora Śniegu, jak i nad wczesnym etapem polskiego modernizmu. Można ją czytać jako wielką polifoniczną dyskusję o wartości dzieła Przybyszewskiego dla literatury polskiej i europejskiej. Zdecydowana większość badaczy, idąc za nowatorskimi badaniami Gabrieli Matuszek, dostrzega w Przybyszewskim pisarza nowoczesnego, ściślej mówiąc: twórcę inicjującego światoobraz nowoczesnego człowieka i formy jego artystycznego wyrazu. W tej grupie pojawiają się studia wyznaczające nowe perspektywy i obszary badań, np.: wyrażanie uczuć i treści duchowych przez „mowę ciała" oraz ekspresję płci (Gabriela Matuszek); biseksualność podmiotu (Adrian Mrówka); freudowski „przymus powtarzania" w planie fabularnym i obrazowo-poetyckim (Anna Czabanowska-Wróbel); podporządkowanie wizji człowieka archetypowi błądzenia i upadku (Katarzyna Badowska); możliwość odczytania twórczości autora Confiteoru w bogatym kontekście, znamiennym dla początków nowoczesności: w strefie przenikania się świadomości scjentycznej i mistycznej (Anna Dziedzic); twórcza recepcja dzieła Przybyszewskiego w pokoleniu „wizjonerystów" - lata 30. XX wieku (Ewa Kołodziejczyk).
Na przeciwnym biegunie sytuują się stanowiska rewizjonistyczne, których autorzy albo wracają do dawnego image'u autora Dzieci szatana - artysty zmarnowanego talentu, błędnie interpretującego nowe zjawiska w sztuce (Paweł Dybel), albo zarzucają mu nierozumienie kluczowego filozofa epoki, Artura Schopenhauera (Iwona Rusek), albo wreszcie pomniejszają znaczenie pisarza w kręgu berlińskiej bohemy (Katarzyna Orlińska).
Niekiedy autorzy wskazują na motywy, które dotąd nie znajdowały się w centrum zainteresowania badaczy, np. motywy lustra i odbicia (Adam Jarosz), albo przewartościowują wiedzę o motywach wielokrotnie już omawianych (Agnieszka Grzelak). Warto zauważyć obecność szkiców opisujących relację Przybyszewski - inni artyści, np. Chopin (Małgorzata Sokalska) czy Alfred Mombert (Hanna Ratuszna). [ ... ] W sumie otrzymujemy książkę bardzo bogatą, tematycznie zróżnicowaną, ukazującą nieprzemijającą żywotność dzieła Przybyszewskiego, które może inspirować, budzić spory lub zastrzeżenia, ale na pewno nie spocznie w muzeum literatury.
Z recenzji prof dr. hab. Wojciecha Gutowskiego
Chapters
-
TABLE OF CONTENTS
-
Wprowadzenie .......... 9
-
Confiteor Stanisława Przybyszewskiego w świetle Schopenhauerowskiej etyki i estetyki .......... 15
-
Ciałem i krwią. O somatyzacji uczuć w twórczości Przybyszewskiego .......... 23
-
Problem „nadmiaru” i „bełkotu”, czyli Przybyszewski piszący-kobietę .......... 37
-
Klinika objawień. O Requiem aetrenam Stanisława Przybyszewskiego w kontekście fantastyki wewnętrznej .......... 53
-
Nieobecność i marzenie. Poematy prozą Stanisława Przybyszewskiego .......... 67
-
„Wszystko zapomniane…”. Przymus powtarzania w poematach prozą Stanisława Przybyszewskiego .......... 79
-
Topos edenu a egzystencja współczesnego podmiotu w (re)interpretacji Stanisława Przybyszewskiego .......... 89
-
Metafizyka doświadczalna Stanisława Przybyszewskiego .......... 107
-
Lustro i odzwierciedlenia. O płci i duszy w dziele Stanisława Przybyszewskiego .......... 121
-
Narcyz, flâneur, nihilista? Kim jest w przestrzeni miasta bohater powieści Stanisława Przybyszewskiego .......... 137
-
Chopin Przybyszewskiego .......... 155
-
Rzeźbienie słowem demonów duszy. Przybyszewski i Vigeland .......... 169
-
„Człowiek płomienny” — Stanisław Przybyszewski i Alfred Mombert .......... 181
-
„Genialny Polak” i „Mimosa pudica” — o literackim pokrewieństwie Stanisława Przybyszewskiego i Maxa Dauthendeya .......... 195
-
Stanisław Przybyszewski i Peter Hille .......... 205
-
„Pragnąłbym być jakimś wielkim psalmistą Bożym” — specyfika relacji Stanisława Przybyszewskiego z Janem Kasprowiczem .......... 223
-
Zenon Przesmycki i Stanisław Przybyszewski jako twórcy modernistycznej prasy literacko-artystycznej w Polsce .......... 235
-
„Dostojny gość królewskiego rodu”. Przybyszewski wobec Wyspiańskiego .......... 247
-
Równolatek Wesela. Złote runo jako dramat nowoczesny .......... 257
-
Dzieje recepcji scenicznej Stanisława Przybyszewskiego w teatrze lubelskim do roku 1918 .......... 269
-
Przybyszewski — Hertzówna. Filiacje estetyczne i historiozoficzne .......... 283
-
Czechowicz, Przybyszewski i Genezis z Ducha .......... 301
-
Znane postacie jako produkt marketingowy i element promocji miasta lub regionu na przykładzie Stanisława Przybyszewskiego .......... 313
