OUN, UPA i zagłada Żydów

Authors

Andrzej A. Zięba (ed)
Uniwersytet Jagielloński, Kraków
https://orcid.org/0000-0003-4922-6249
DOI: https://doi.org/10.12797/9788376386829

Keywords:

zagłada Żydów, OUN, UPA

Synopsis

Kilkadziesiąt artykułów zebranych w tomie OUN, UPA i zagłada Żydów nie jest dziełem wspólnym, lecz indywidualnymi, autorskimi pracami dwudziestu czterech specjalistów z zakresu problematyki nacjonalizmu ukraińskiego i Holokaustu. Reprezentują one różne ujęcia, metodologie i punkty widzenia, gdyż zostały napisane przez autorów pochodzących z Izraela, Ukrainy, Polski, Rosji, Kanady, Niemiec, Szwecji, Francji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, którzy mają rozmaite doświadczenia kulturowe, przynależą do różnych szkół historycznych, posiadają odmienne upodobania stylistyczne. Wielogłos był naszym zamiarem i staraliśmy się w trakcie prac redakcyjnych nie uronić nic z tej polifonii. Jedynym kryterium doboru była erudycja i kompetencja autorów oraz ich oddanie prawdzie i sztuce pisarstwa historycznego. Unikaliśmy tekstów jawnie propagandowych, stąd czytelnik nie znajdzie tu publikacji współczesnych obrońców nacjonalizmu ukraińskiego. Nie ma też tekstów napastliwych, o charakterze antyukraińskim. Naczelnym kryterium była bowiem starożytna zasada Tacyta: sine ira et studio (...).

(Od wydawcy)

Chapters

  • TABLE OF CONTENTS
  • Wstęp .......... IX
    John‑Paul Himka, Per Anders Rudling
  • Ukraińcy, Polacy i niemiecka zagłada Żydów .......... XIX
    Andrzej A. Zięba
  • Od wydawcy .......... 9
  • IDEOLOGIA .......... 11
  • Wrogowie naszego odrodzenia. Dyskusje ukraińskich nacjonalistów o Żydach 1929‑1947 .......... 13
    Marko Carynnyk
  • Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów i „kwestia żydowska” (lata 30. XX wieku) .......... 59
    Ołeksandr Zajcew
  • REALIZACJA
  • Dowody zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich z formacji OUN‑UPA na ludności żydowskiej w świetle ukraińskich dokumentów archiwalnych zgromadzonych przez Wiktora Poliszczuka .......... 67
    Lucyna Kulińska
  • Odcienie szarości. Refleksje na temat stosunków żydowsko‑ukraińskich i niemiecko‑ukraińskich w Galicji .......... 105
    Frank Golczewski
  • Wstrząsy w strefie starcia imperiów. Galicja Wschodnia latem 1941 roku .......... 147
    Kai Struve
  • „Ukraińska Rewolucja Narodowa” 1941 roku. Teoria i praktyka ruchu faszystowskiego .......... 173
    Grzegorz Rossoliński‑Liebe
  • Rytuały przemocy? Pogromy latem 1941 roku .......... 203
    Kai Struve
  • Zaplanowana zbrodnia. Polityka antyżydowska OUN latem 1941 r. .......... 223
    Aleksander Diukow
  • Od Jedwabnego do Złoczowa. Lokalne pogromy w Galicji, czerwiec-lipiec 1941 .......... 247
    Delphine Bechtel
  • Einsatzkommando Lemberg, ukraińska milicja i „dni Petlury” 25 i 26 lipca 1941 roku .......... 263
    Kai Struve
  • Pogrom lwowski w 1941 roku. Niemcy, ukraińscy nacjonaliści i miejski tłum .......... 281
    John‑Paul Himka
  • Przebieg i sprawcy pogromu we Lwowie latem 1941 roku. Aktualny stan badań .......... 313
    Grzegorz Rossoliński‑Liebe
  • Złoczów milczy .......... 343
    Marko Carynnyk
  • Kolaboracja w Galicji Wschodniej. Policja ukraińska i Holokaust .......... 361
    Gabriel N. Finder, Alexander V. Prusin
  • OUN(b) i nazistowskie zbiorowe mordy w lecie 1941 roku na historycznym Wołyniu .......... 387
    Ivan Katchanovski
  • „Żydzi, Polacy i inna swołocz”. Ruda Różaniecka, poniedziałek 30 czerwca 1941 roku .......... 413
    Marko Carynnyk
  • Inne narodowości jako ofiary OUN–UPA na Wołyniu .......... 447
    Ewa Siemaszko, Władysław Siemaszko
  • Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, Ukraińska Policja i Holokaust .......... 453
    John‑Paul Himka
  • „Wystrzelaliśmy do nich wszystkie naboje”. Ukrainische Hilfspolizei i Holokaust na terenie Generalbezirk Charkow w latach 1941‑1943 .......... 469
    Jurij Radczenko
  • „Jego buty i mundur SS były zbryzgane krwią…”. Tajna Policja Polowa, Policja Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa, Ukraińska Policja Pomocnicza w aktach terroru wobec Żydów Charkowa w latach 1941‑1943 .......... 499
    Jurij Radczenko
  • Ukraińska Powstańcza Armia i Holokaust .......... 531
    John‑Paul Himka
  • Ukraińska Powstańcza Armia a Żydzi .......... 569
    Grzegorz Motyka
  • Oczyma ofiar. Postrzeganie OUN, UPA i Ukraińców przez Żydów w latach Zagłady .......... 581
    Witold Mędykowski
  • Niezgodne doświadczenia. Polacy, Ukraińcy i Żydzi we Lwowie pod okupacjami sowiecką i niemiecką, 1939‑1944 .......... 631
    Christoph Mick
  • Wojenne kłamstwa i inne świadectwa. Relacje żydowsko‑chrześcijańskie w Buczaczu 1939‑1944 .......... 659
    Omer Bartov
  • PAMIĘĆ .......... 687
  • OUN, UPA i Holokaust. Tworzenie mitów historycznych – badanie problemu .......... 689
    Per Anders Rudling
  • Zbrodnie wojenne. Biała plama w pamięci zbiorowej diaspory ukraińskiej .......... 761
    John‑Paul Himka
  • Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińska Powstańcza Armia. Niepożądane składniki projektu tożsamości .......... 775
    John‑Paul Himka
  • Przyjazne interwencje. Walka z mitami w historii ukraińskiej XX wieku .......... 791
    John‑Paul Himka
  • Luka w pamięci o Holokauście. Diaspora ukraińska i ludobójstwo Żydów .......... 815
    Grzegorz Rossoliński‑Liebe
  • Współczesna polityka pamięci na Wołyniu w stosunku do OUN(b) i nazistowskich masowych mordów ..........847
    Ivan Katchanovski
  • Oni żyli wśród nas? .......... 861
    Sofia Graczowa
  • Pogromy 1941 roku jako fakty przedstawiane w historiografii zachodnioukraińskiej i w kulturze pamięci .......... 877
    Delphine Bechtel
  • Jaki był stosunek OUN do Żydów? Przemyślenia nad książką Wołodymyra Wiatrowycza: Stawłennia OUN do jewrejiw. Formuwannia pozyciji na tli Katastrofy, Lwiw 2006 .......... 889
    Taras Kuryło, John‑Paul Himka
  • Instrumentalizacja historii Holokaustu na współczesnej Ukrainie. Przypadek jednego podręcznika .......... 903
    Jurij Radczenko
  • Problem udziału nacjonalistów ukraińskich w Holokauście. Timothy Snyder o przyczynach polskiej czystki etnicznej na Wołyniu .......... 921
    Andrzej Zapałowski

Author Biographies

Andrzej A. Zięba, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Historyk, doktor habilitowany, kierownik Zakładu Stosunków Etnicznych w Europie w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego, sekretarz Komisji Wschodnioeuropejskiej Polskiej Akademii Umiejętności, autor prac z zakresu stosunków polsko‑ukraińskich i polsko‑ żydowskich w wiekach XIX i XX, dziejów Łemków i Ormian polskich, migracji i diaspor.

John‑Paul Himka

Historyk, profesor historii Europy Wschodniej (emeritus) na Uniwersytecie Alberty (University of Alberta) w Edmonton (Kanada), redaktor działu historii w Encyclopedia of Ukraine (tomy 3‑ 5); autor prac z zakresu historii Galicji, Kościoła greckokatolickiego, drugiej wojny światowej na ziemiach ukraińskich i Holokaustu.

Marko Carynnyk

Tłumacz literatury ukraińskiej na język angielski, publicysta, badacz niezależny związany z Toronto, ostatnio współpracownik Centrum Wspierania Studiów nad Holokaustem (Mandel Center for Advanced Holocaust Studies) przy Muzeum Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum) w Waszyngtonie; autor prac o stosunku nacjonalistów ukraińskich do Żydów i ich udziale w Holokauście, a także o ukraińskiej pamięci Holokaustu.

Ołeksandr Zajcew

Historyk, doktor habilitowany, kierownik Katedry Nowożytnej i Najnowszej Historii Ukrainy w Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim (Український католицький університет – Ukrajinśkyj katołyćkyj uniwersytet) we Lwowie, uprzednio związany z Narodowym Uniwersytetem Leśnictwa Ukrainy (Націонаaльний лісотехнiчний університеeт України – Nacjonalyj lisotechnicznyj uniwersytet Ukrajiny) i Lwowskim Instytutem Menedżmentu (Львівський Інститут менеджменту – Lwiwśkyj instytut menedżmentu); autor prac z zakresu stosunków polsko‑ukraińskich w XX wieku oraz ukraińskiego integralnego nacjonalizmu.

Lucyna Kulińska

Historyk, doktor, wykładowca w Katedrze Politologii i Historii Najnowszej Wydziału Humanistycznego Akademii Górniczo‑Hutniczej w Krakowie, autorka prac i edytor źródeł z zakresu stosunków polsko‑ukraińskich w XX i XXI wieku, terroru stalinowskiego w Polsce i globalizacji.

Frank Golczewski

Historyk, doktor habilitowany, kolejno: profesor na Uniwersytecie w Osnabrück (Universität Osnabrück), profesor historii nowożytnej na Uniwersytecie Federalnym Bundeswehry w Hamburgu (obecnie: Helmut‑ Schmidt‑Universität), profesor historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie w Hamburgu (Universität Hamburg, emeritus); autor prac na temat stosunków polsko‑ żydowskich, polsko‑ niemieckich i niemiecko‑ukraińskich.

Kai Struve

Historyk, doktor habilitowany, współpracował kolejno z Instytutem Herdera w Marburgu, Wolnym Uniwersytetem (Freie Universität) w Berlinie, Instytutem Historii i Kultury Żydowskiej im. Szymona Dubnowa przy Uniwersytecie w Lipsku (Simon‑Dubnow‑Institut für jüdische Geschichte und Kultur an der Universität Leipzig), Centrum Wspierania Studiów nad Holokaustem (Mandel Center for Advanced Holocaust Studies) przy Muzeum Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum) w Waszyngtonie, reńskim Uniwersyetem Fryderyka Wilhelma (Rheinische Friedrich‑Wilhelms‑Universität) w Bonn, obecnie profesor historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie Marcina Lutra (Martin‑Luther‑Universität Halle‑Wittenberg); autor prac z zakresu dziejów najnowszych Śląska, stosunków polsko‑ żydowskich, nacjonalizmu ukraińskiego i Holokaustu.

Grzegorz Rossoliński‑Liebe

Doktor nauk historycznych, współpracownik Wiedeńskiego Instytutu Wiesenthala dla Studiów nad Holokaustem (Wiener Wiesenthal Institut für Holocaust‑ Studien) i Instytutu Friedricha Meineckego przy Wolnym Uniwersytecie w Berlinie (Friedrich‑Meinecke‑ Institut an der Freien Universität Berlin); autor prac z zakresu historii Holokaustu w Europie Środkowo‑Wschodniej, faszyzmu, nacjonalizmu, antysemityzmu, studiów sowietologicznych oraz polityki pamięci.

Aleksander Diukow

Historyk, publicysta, bloger, dyrektor generalny Fundacji „Pamięć Historyczna” (Фонд „Историческая память” – Fond „Istoriczeskaja Pamiat”) w Moskwie; w latach 2004‑ 2007 związany z ARMS‑TASS (Wojskowo‑Techniczną Agencją Informacyjną), pełnił też funkcję redaktora tygodnika „Military and Technical Cooperation”; komentator historyczny telewizji Russia Today, członek grupy roboczej Dumy Państwowej ds. prawa zakazującego rehabilitacji nazizmu, autor prac na temat represji sowieckich wobec kolaborantów z Trzecią Rzeszą, w tym ukraińskich, i o udziale nacjonalistów ukraińskich w Holokauście.

Gabriel N. Finder

Historyk, profesor na Wydziale Historii i w Programie Studiów Żydowskich (Department of History and Jewish Studies Program) w Szkole Prawa Uniwersytetu Wirginii (University of Virginia School of Law), poprzednio związany z Muzeum Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum) w Waszyngtonie; zajmuje się historią prawa żydowskiego i dziejami Żydów polskich.

Alexander V. Prusin

Doktor, specjalizuje się w studiach rosyjskich i wschodnioeuropejskich oraz stosunkach międzynarodowych, uprzednio związany z Uniwersytetem Torontońskim (University of Toronto) w Kanadzie, obecnie profesor historii w Nowomeksykańskim Instytucie Górnictwa i Technologii (New Mexico Institute of Mining and Technology) w Socorro (New Mexico, USA), redaktor międzynarodowego czasopisma „Holokaust i Współczesność” („Голокост і сучасність” – „Hołokost i suczasnist”) wydawanego w Kijowie, autor prac z zakresu konfliktów etnicznych w Europie Wschodniej w XX wieku, ludobójstwa, antysemityzmu i czystek etnicznych.

Ivan Katchanovski

Politolog, profesor w Szkole Studiów Politycznych (School of Political Studies) przy Uniwersytecie Ottawskim (University of Ottawa) w Kanadzie, związany uprzednio także z Uniwersytetem Harwardzkim (Davis Center for Russian and Eurasian Studies Harvard University), Stanowym Uniwersytetem Nowojorskim (State University of New York) w Potsdam (New York, USA), Uniwersytetem Torontońskim (University of Toronto) w Kanadzie i Centrum Kluge’a przy Bibliotece Kongresowej (Kluge Center Library of Congress) w Waszyngtonie; autor prac z zakresu sowietologii i stosunków w krajach postsowieckich.

Ewa Siemaszko

Niezależna badaczka związana z Warszawą, w latach 1970‑ 1973 asystentka w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Katowicach, później nauczycielka; wraz z ojcem, Władysławem Siemaszką, od roku 1990 dokumentuje losy ludności polskiej na Wołyniu podczas drugiej wojny światowej; współautorka poświęconych temu zagadnieniu wystaw i serwisu internetowego, współpracowniczka Towarzystwa Miłośników Wołynia i Polesia, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i Instytutu Pamięci Narodowej; odznaczona tytułem Kustosza Pamięci Narodowej i Nagrodą Literacką im. Józefa Mackiewicza.

Władysław Siemaszko

Więzień sowiecki, oficer 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, prawnik, dokumentalista i badacz ludobójstwa popełnionego na Polakach na Kresach Południowo-Wschodnich przez nacjonalistów ukraińskich. Odznaczany w Polsce za swe prace badawcze Nagrodą Literacką im. Józefa Mackiewicza i tytułem Kustosza Pamięci Narodowej.

Jurij Radczenko

Doktor nauk historycznych, dyrektor Centrum Badań Stosunków Międzyetnicznych w Europie Wschodniej (Центр дослідження міжетнічних відносин Східної Європи – Centr doslidżennia miżetnicznych widnosyn Schidnoji Jewropy) w Charkowie (Ukraina), starszy wykładowca Katedry Stosunków Międzynarodowych w Instytucie Studiów Orientalnych i Stosunków Międzynarodowych, „Collegium Charkowskie” (Інститут сходознавства та міжнародних відносин „Харківський колегіум” – Instytut schodoznawstwa ta miżnarodnych widnosyn „Charkiwśkyj kolegium”), stypendysta projektu Yahad In Unum; specjalizuje się w dziejach Holokaustu na Ukrainie.

Grzegorz Motyka

Historyk, doktor habilitowany w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytecie Jagiellońskim (Katedra Ukrainoznawstwa) i profesor nadzwyczajny Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku; do roku 2007 także pracownik Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, a w latach 2011‑2016 członek Rady IPN; autor prac z zakresu stosunków polsko‑ukraińskich podczas drugiej wojny światowej i oporu antysowieckiego na przełomie lat 40. i 50.

Witold Mędykowski

Historyk, politolog, doktor, związany poprzednio z Instytutem Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Uniwersytetem Hebrajskim ( האוניברסיטה העברית בירושלים ) w Jerozolimie, obecnie pracownik naukowy Archiwum Instytutu Jad wa‑Szem ( יד ושם ) w Jerozolimie; autor prac z zakresu dziejów Żydów polskich, Holokaustu i stosunków etnicznych w Europie Środkowo‑Wschodniej.

Christoph Mick

Historyk, germanista, profesor historii na Uniwersytecie Warwick (University of Warwick) w Wielkiej Brytanii, uprzednio związany z Uniwersytetem Karla Eberharda (Eberhard Karls Universität) w Tybindze (Niemcy); publikował prace na temat historii stosunków niemiecko‑ sowieckich w okresie międzywojennym, historii nauki w Związku Sowieckim i doświadczenia wojny w Europie Wschodniej.

Omer Bartov

Historyk, profesor historii europejskiej na Uniwersytecie Browna (Brown University) w Providence (Rhode Island, USA); poprzednio związany z Uniwersytetem Oxfordzkim (Oxford University), Harwardzkim (Harvard University), Uniwersytetem Rutgersa (Rutgers University), członek Amerykańskiej Akademii Nauk i Sztuk (American Academy of Arts and Sciences), autor prac o Holokauście, udziale armii niemieckiej w zbrodniach wojennych podczas drugiej wojny światowej, a także o stosunkach międzyetnicznych w Galicji Wschodniej.

Per Anders Rudling

Filolog rosyjski, historyk, związany kolejno z Uniwersytetem w Uppsali (Uppsala universitet) w Szwecji, Uniwersytetem Stanowym w San Diego (San Diego State University) w USA, Uniwersytetem Alberty (University of Alberta) w Edmonton, Uniwersytetem w Lund (Lunds universitet) w Szwecji, obecnie wykładowca (associate professor na Narodowym Uniwersytecie Singapuru (National University of Singapore); członek komitetu redakcyjnego „Białoruskich Zeszytów Historycznych” (Białystok); autor prac na temat białoruskiego ruchu narodowego w wieku XX, ukraińskiego nacjonalizmu, kolaboracji i Holokaustu w Europie Wschodniej pod okupacją niemiecką.

Sofia Graczowa

Historyk, doktor, współpracowała z Uniwersytetem Harwardzkim (Harvard University) i Muzeum Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum) w Waszyngtonie oraz Uniwersyteckim Instytutem Europejskim (European University Institute) we Florencji; bada dzieje Żydów w Rosji, ZSRS i na Ukrainie w XIX i XX wieku.

Delphine Bechtel

Filolog (germanistka), doktor habilitowany, wykładowczyni Uniwersytetu Paryskiego – Sorbony (Université Paris‑ Sorbonne), na wydziale studiów niemieckich i środkowoeuropejskich (UFR d’Études Germaniques / Europe centrale), dyrektor Centrum Środkowoeuropejskich Badań Interdyscyplinarnych (Centre Interdisciplinaire de Recherches Centre‑Européennes) w Paryżu.

Taras Kuryło

Historyk, absolwent Uniwersytetu im. Iwana Franki (Львівський національний університет імені Івана Франка – Lwiwśkyj nacionalnyj uniwersytet im. Iwana Franka) we Lwowie, wykładowca historii na Uniwersytecie Alberty (University of Alberta) w Edmonton (Kanada), autor prac z zakresu dziejów ukraińskiego nacjonalizmu.

Andrzej Zapałowski

Absolwent historii i prawa, doktoryzował się z nauk wojskowych w specjalności bezpieczeństwo państwa. Były poseł na Sejm RP i do Parlamentu Europejskiego. Był wiceprzewodniczącym delegacji Parlamentu Europejskiego ds. Ukrainy. Obecnie pracuje jako adiunkt na Uniwersytecie Rzeszowskim i w Wyższej Szkole Prawa i Administracji w Rzeszowie. Prezes Oddziału Rzeszowskiego Polskiego Towarzystwa Geopolitycznego. Autor kilku książek i ponad stu artykułów naukowych i popularnonaukowych na temat stosunków polsko-ukraińskich.

Downloads

Look inside
75 Purchase (The lowest price over the last 30 days: 75 PLN) (75 PLN)

Published

August 17, 2015

Categories

Copyright (c) 2015 Andrzej A. Zięba + et al.