Ateizm, czyli wiara negatywna
Keywords:
atheism, culture of the West, history of atheismSynopsis
Celem podejmowanych w książce rozważań jest próba oceny tradycyjnego roszczenia ateistów. Od okresu oświecenia głoszą onibowiem, że ich argumenty za nieistnieniem Boga są bardziej racjonalne i przekonywujące niż przeciwne argumenty, podawane przez ludzi religijnych. Przeprowadzone w książce analizy prowadzą do wniosków, które podważają zasadność tego ateistycznego roszczenia. Chodzi przede wszystkim o to, że najbardziej podstawowe przeświadczenie ateistów o nieistnieniu Boga posiada– jak na to wygląda – charakter swoistej, antyreligijnej wiary, której zasadności nie da się racjonalnie wykazać w taki sposób, który byłby niemożliwy do zakwestionowania. Z tego kluczowego przeświadczenia wypływa zaś logicznie cała treść ich antyreligijnego światopoglądu, w tym zwłaszcza: (A) materializm wykluczający realność tego, co duchowe; (B) naturalizm wykluczający realność tego, co nadprzyrodzone; oraz (C) immanentyzm, czyli wyjaśnianie wszystkiego w świecie na podstawie jego samego.
Chapters
-
TABLE OF CONTENTS
-
ROZDZIAŁ I. ZARYS DZIEJÓW ATEIZMU W KULTURZE ZACHODU .......... 21
-
I.1. Wprowadzenie .......... 21
-
I.2. Schyłek średniowiecza i pierwsze przypadki ateizmu .......... 25
-
I.3. Erozja chrześcijańskiej wiary w okresie nowożytnym .......... 28
-
I.4. Od „naukowej” religii do oświeconego ateizmu .......... 37
-
I.5. Ateizm w XIX wieku. Próba jego teoretycznego uzasadnienia przez Ludwika Feuerbacha .......... 48
-
I.6. Ambitny zamysł Karola Marksa, ażeby naukowo uzasadnić ateizm .......... 53
-
I.7. Obwieszczanie „śmierci Boga” przez Fryderyka Nietzschego .......... 60
-
I.8. Spekulacje Zygmunta Freuda na temat genezy religii .......... 65
-
I.9. Próby Jeana-Paula Sartre’a radykalnego uzasadnienia ateizmu .......... 70
-
I.10. Zjawisko „nowego ateizmu” i jego walka z religią w imię współczesnej nauki .......... 78
-
I.11. Dwojaka postawa współczesnych naukowców względem religii .......... 81
-
I.12. Podsumowanie. Zachodnioeuropejskie źródło ateizmu .......... 87
-
ROZDZIAŁ II. ARGUMENTY ATEISTÓW MAJĄCE PODWAŻYĆ WIARĘ W ISTNIENIE BOGA .......... 93
-
II.1. Wprowadzenie .......... 93
-
II.2. Uwagi wstępne .......... 94
-
II.3. Argument z krytyki tzw. dowodu ontologicznego .......... 98
-
II.4. Argument z krytyki tzw. dowodu z przygodności świata .......... 102
-
II.5. Argument z krytyki tzw. dowodu z celowości dostrzeganej w świecie istot żywych .......... 109
-
II.6. Argument ze słabości doświadczeń przemawiających za istnieniem Boga .......... 115
-
II.7. Argument oparty na przeświadczeniu, że wszelkie religijne wyjaśnienia mają jedynie pozorny charakter .......... 119
-
II.8. Argument z istnienia w świecie ogromu zła .......... 124
-
II.9. Argument z mierności tej istoty, jaką jest człowiek .......... 131
-
II.10. Argument z przeświadczenia o iluzorycznym charakterze naszego pragnienia Boga .......... 135
-
II.11. Podsumowanie rozważań przeprowadzonych w tym rozdziale .......... 138
-
ROZDZIAŁ III. TEORETYCZNE ORAZ PRAKTYCZNE KONSEKWENCJE ATEIZMU
-
III.1. Wprowadzenie .......... 141
-
III.2. Konsekwencje utraty wiary w Boga w ujęciu André Comte- -Sponville’a .......... 142
-
III.3. Konsekwencje utraty wiary w Boga według Fryderyka Nietzschego .......... 147
-
III.4. Istota nihilizmu oraz jego relacja do ateizmu w ujęciu André Comte-Sponville’a .......... 150
-
III.5. Istota nihilizmu oraz jego relacja do ateizmu według Fryderyka Nietzschego .......... 153
-
III.6. Postulowany przez Nietzschego sposób przezwyciężenia nihilizmu .......... 157
-
III.7. Czy Nietzschemu udało się zabezpieczyć ateizm przed popadnięciem w nihilizm? .......... 162
-
III.8. Dziewięć przykładów teoretycznych konsekwencji ateizmu .......... 163
-
III.9. Pięć przykładów praktycznych konsekwencji ateizmu .......... 179
-
III.10. Co mówią badania naukowe na temat ludzkiej płciowości .......... 194
-
III.11. Konsekwencje ateizmu w postaci XVIII- i XIX-wiecznego antyteizmu .......... 203
-
III.12. Konsekwencje antyteizmu w XX wieku .......... 212
-
III.13. Podsumowanie. Nihilistyczne konsekwencje ateizmu .......... 222
-
ROZDZIAŁ IV. PODSTAWOWA ALTERNATYWA: WIARA POZYTYWNA – WIARA NEGATYWNA
-
IV.1. Wprowadzenie .......... 229
-
IV.2. Ateizm jako wiara negatywna .......... 231
-
IV.3. Co sprawia, że kwestia istnienia Boga jest dla człowieka ważna nawet wtedy, gdy zaprzecza on Jego istnieniu? .......... 236
-
IV.4. Co faktycznie wyróżnia nas spośród wszystkich istot żyjących? .......... 240
-
IV.5. Możliwości, jakie nasze myślenie może odkrywać w mroku, który spowija ostateczne „dokąd” oraz „po co” naszej egzystencji .......... 245
-
IV.6. Analiza pierwszej możliwości, która otwiera przed naszym myśleniem perspektywę ostatecznej beznadziejności .......... 249
-
IV.7. Analiza drugiej możliwości, która otwiera przed naszym myśleniem perspektywę ostatecznej beztroski .......... 253
-
IV.8. Analiza trzeciej możliwości otwierającej perspektywę agnostyczną .......... 257
-
IV.9. Analiza czwartej możliwości, która zakłada, że człowiek może sam dla siebie ustanawiać jedyny cel (a tym samym sens) własnego życia .......... 260
-
IV.10. Analiza piątej możliwości otwierającej również perspektywę agnostyczną .......... 264
-
IV.11. Czy agnostycyzm jest naprawdę neutralny w kwestii istnienia Boga? .......... 266
-
IV.12. Analiza szóstej możliwości wykazująca jej zgodność z teistycznym pojmowaniem Boga .......... 271
-
IV.13. Krótkie podsumowanie analiz przeprowadzonych w tym rozdziale .......... 276
-
ROZDZIAŁ V. PYTANIE O WARUNKI MOŻLIWOŚCI NAWRÓCENIA ATEISTY
-
V.1. Wprowadzenie .......... 279
-
V.2. Przykład pierwszy: Szaweł z Tarsu .......... 282
-
V.3. Przykład drugi: Alfons Ratisbonne .......... 286
-
V.4. Przykład trzeci: André Frossard .......... 292
-
V.5. Przykład czwarty: Karol de Foucauld .......... 304
-
V.6. Przykład piąty: Edyta Stein .......... 312
-
V.7. Przykład szósty: Alexis Carrel .......... 323
-
V.8. Emila Zoli „relacje” o uzdrowieniach lurdzkich .......... 333
-
V.9. Kilka uwag na temat stosunku władz Kościoła do lurdzkich uzdrowień .......... 340
-
V.10. Możliwość nawrócenia ateisty – warunek pierwszy .......... 342
-
V.11. Możliwość nawrócenia ateisty – warunek drugi .......... 345
-
V.12. Inne czynniki warunkujące możliwość nawrócenia ateisty .......... 347
-
V.13. Krótkie podsumowanie treści tego rozdziału .......... 353