Potrzebne państwu polskiemu: Nauczycielki w systemie publicznych szkół powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939)
Keywords:
female teachers, gender roles, gender studies, Polish female teachers, public elementary education, Second Republic of Poland, social history of woman teachers, woman teachers of Polish, Jewish and Ukrainian descentSynopsis
Suma opisanych w książce zagadnień, składających się łącznie na fenomen kobiecych doświadczeń zawodowych na polu oświaty powszechnej, przekracza – wskutek istnienia odrębnej od męskiej historii kobiet – tradycyjne cezury chronologiczne nie tylko historii politycznej, ale także klasycznie rozumianej historii oświaty, a nawet historii instytucji szkoły powszechnej jako takiej. [… ] Uwzględniać za to trzeba cezury dotyczące dziejów emancypacji i feminizmu, żeńskiego modelu socjalizacji, ewolucji praw kobiet, rozwoju ustawodawstwa cywilnego i wreszcie „prawodawstwa celibatowego”, którego emblematycznym przykładem w Polsce międzywojennej pozostaje obowiązująca lokalnie ustawa Sejmu Śląskiego z 1926 roku. [… ] Pomocnym zabiegiem okazało się prześledzenie procesu wchodzenia kobiet do zawodu nauczycielskiego, począwszy od XIX wieku, analiza ich ówczesnej sytuacji na tle realiów oświatowych trzech państw zaborczych, a także zarysowanie kobiecych przekonań na temat samego zawodu, swojej własnej w nim roli. [… ] Pozostają one komplementarne wobec zasadniczego zakresu chronologicznego prezentowanej książki, dla którego podstawową i wiążącą cezurę stanowią lata 1918-1939. Najważniejszą przesłanką pozostaje fakt budowy przez Drugą Rzeczpospolitą po dekadach zaborów własnego systemu polskiej oświaty.
fragment Wprowadzenia
Chapters
-
ROZDZIAŁ 1. Z HISTORII PRACY NAUCZYCIELSKIEJ KOBIET (W XIX I NA POCZĄTKU XX WIEKU)
-
1. Nauczycielki ludowe. Od uczenia „robót kobiecych” do „poważnego miejsca w hierarchii publicznego nauczania” (do 1917 roku) .......... 41
-
2. Kariera pedagogiczna. Uwagi o tożsamości zawodowej nauczycielek w XIX i na początku XX wieku .......... 80
-
ROZDZIAŁ 2. FORMALNIE RÓWNOUPRAWNIONE. KOBIETY W GRUPIE ZAWODOWEJ NAUCZYCIELSTWA SZKÓŁ POWSZECHNYCH DRUGIEJ RZECZYPOSPOLITEJ (1918-1939)
-
1. System publicznej oświaty powszechnej. Determinanty społeczno-polityczne i ekonomiczne (1918-1939) .......... 93
-
2. Organizacyjne i prawne uwarunkowania pracy pedagogicznej. Ogólne uwagi o grupie zawodowej nauczycielstwa szkół powszechnych .......... 104
-
3. Charakterystyka kobiecych środowisk nauczycielskich w szkolnictwie powszechnym Drugiej Rzeczypospolitej .......... 126
-
3.1. Motywacje kandydatek na nauczycielki .......... 126
-
3.2. Nauczycielki publicznych szkół powszechnych. Liczebność, zróżnicowanie demograficzne i wyznaniowe .......... 131
-
3.3. Perspektywy i realia kobiecej kariery nauczycielskiej .......... 136
-
4. Wokół kwestii zróżnicowania ekonomicznego statusu nauczycielstwa szkół powszechnych .......... 183
-
ROZDZIAŁ 3. WOKÓŁ PATRIARCHALNYCH ASPEKTÓW FUNKCJONOWANIA SYSTEMU OŚWIATY POWSZECHNEJ W DRUGIEJ RZECZYPOSPOLITEJ
-
1. „Patriarchalna reakcja” po I wojnie światowej. Mobilizacja wokół rozporządzenia z 1924 roku .......... 214
-
2. Stan cywilny nauczycielek jako instrument polityki oświatowej Drugiej Rzeczypospolitej .......... 227
-
3. Sytuacja zawodowa nauczycielek w województwie śląskim w dobie obowiązywania tzw. ustawy celibatowej (1926-1938) .......... 241
-
4. Kobiety w związkach zawodowych nauczycielstwa szkół powszechnych .......... 252
-
ROZDZIAŁ 4. NAUCZYCIELKI PUBLICZNYCH SZKOŁ POWSZECHNYCH W WIEJSKICH I MIEJSKICH SPOŁECZNOŚCIACH LOKALNYCH POLSKI MIĘDZYWOJENNEJ
-
1. Środowisko pracy z perspektywy nauczycielek publicznych szkół powszechnych .......... 272
-
2. Nauczycielki, aktywizm polityczny i działalność społeczna (rekonesans) .......... 290
-
3. Budowanie relacji z dziećmi i młodzieżą .......... 295
-
4. W pamięci uczennic i uczniów (rekonesans) .......... 319
