Ginący świat dziedzictwa kulturowego małych wspólnot w Rumunii
Keywords:
cultural heritage, small communities, regionalism, localism, Central and Eastern Europe, Romania, the legend of the wall sacrifi ce, Master Manole, Roma, Ursari, bear dance, Festival in Valea Trotus/ Comanesti, beliefs and rituals related to death, Museum of CrossesSynopsis
THE VANISHING WORLD OF THE CULTURAL HERITAGE OF SMALL COMMUNITIES IN ROMANIA
Anthropological study of cultural heritage and cultural memory is one of the areas of scholarship that experienced a remarkable growth in the late 20th and early 21st centuries. Almost every new year brings forth the emergence of new concepts, issues or questions pertaining to the research of this area of past and contemporary culture. As a result, today we are talking not only about the varied aspects of heritage, forming new interdisciplinary confi gurations with each other, but also about future possibilities for research, suitable for the present time. Th e cultural codes associated with heritage – the senses, meanings or images specifi c to particular communities, as well as material and immaterial aspects of it – have become a space for new attractions and scholarly, institutional, social or amateur explorations. At present, we are facing comprehensive attempts to extract information about cultural heritage from diverse sources – ethnographic, anthropological, historical, legal, archaeological or linguistic, including oral history and memory research exploring the collective memories of communities in many areas of the world. Heritage is drawn out from old visual or iconographic sources (paintings, icons, photographs, films, maps, posters, postcards, pattern books or blueprints), it is also reconstructed, re-documented or mapped by various depositaries and stakeholders. Heritage also makes it presence in the activities of many contemporary cultural institutions – in the form of projects linking the present with the past, showing how the past can inspire discovery, interpretation, preservation and creative application by current generations. Moreover, in contemporary research an idea has emerged of looking at the present from the point of view of currently existing manifestations of tangible and intangible culture which might become resources in the area of cultural heritage at some point in the future. Th is is a new approach, raising awareness of the contemporary culture as well as projecting new possibilities, spaces and contexts for future cultural heritage.
Chapters
-
WSTĘP .......... 9
-
1. REGIONALNE DZIEDZICTWO KULTUROWE – ODKRYWANIE ZNACZEŃ I IDEI W KONTEKŚCIE DOŚWIADCZEŃ EUROPEJSKICH .......... 35
-
1.1. Wprowadzenie .......... 35
-
1.2. Dziedzictwo kulturowe wspólnot lokalnych i regionalnych – źródła idei i jej rozwój w kulturze europejskiej .......... 39
-
1.3. Dziedzictwo kulturowe wspólnot lokalnych i regionalnych po II wojnie światowej .......... 52
-
1.4. Nowy regionalizm i dziedzictwo w świecie ponowoczesnym .......... 66
-
1.5. Dziedzictwo a wyzwania współczesności: mapowanie, interpretowanie i negocjowanie .......... 89
-
2. ŚWIĄTYNIA CZY ŻYCIE W RUINIE? SYMBOLIKA „RUMUŃSKIEJ” LEGENDY O MISTRZU MANOLE – PERSPEKTYWA HERMENEUTYCZNA .......... 107
-
2.1. Źródła, regiony występowania i paralele .......... 107
-
2.2. Egzegezy legend o zamurowanej ofierze .......... 115
-
2.3. Hermeneutyczne inspiracje. Manole – symbolika postaci, imienia i początku legendy .......... 123
-
2.4. Przestrzeń – góry, dolina i stare ruiny .......... 139
-
3. TANIEC NIEDŹWIEDZI W CZASIE PRZEŁOMU. ROMSCY NIEDŹWIEDNICY W FOLKLORZE RUMUŃSKIM .......... 185
-
3.1. Niedźwiednicy – trochę niepełnej historii .......... 186
-
3.2. Niedźwiednicy w historii Rumunii – „niewola i swoboda” .......... 200
-
3.3. Romska tresura .......... 210
-
3.4. Cygan/Rom z niedźwiedziem w dorocznej obrzędowości rumuńskiej .......... 221
-
3.5. Kolędowanie z niedźwiedziem w Dolinie Trotuș – Festiwal w Comaneşti .......... 250
-
4. OSTATNIA PODRÓŻ W ZAŚWIATY. WIERZENIA I ZWYCZAJE ZWIĄZANE ZE ŚMIERCIĄ .......... 289
-
4.1. Między kanonem prawosławia a ludowością .......... 289
-
4.2. Śmierć w przestrzeni domu .......... 292
-
4.3. W świątyni i na cmentarzu .......... 330
-
4.4. Veşnica pomenire – wieczne wspominanie zmarłych .......... 353
-
4.5. Symbole pośmiertne .......... 367
