Ilustrowany słownik gwary i kultury spiskiej: Tom 1, A–J
Keywords:
illustrated dictionary, Spiš dialect and culture, dialect lexicographySynopsis
Ilustrowany słownik gwary i kultury spiskiej Józefa Kąsia i Macieja Raka to trzecie z kolei nowatorskie dzieło z zakresu leksykograf ii opisujące gwary polskiego Podtatrza, według zasad wypracowanych przez Józefa Kąsia i zastosowanych w słownikach jego autorstwa, tj. w Słowniku gwary orawskiej (wyd. II, t. I–II, 2011) i szczególnie w Ilustrowanym leksykonie gwary i kultury podhalańskiej (t. I–XII, 2015–2019).
Słownik imponuje bogactwem i różnorodnością materiału językowego (baza komputerowa liczy ponad 2 miliony słowoform), współczesnego i dawnego (z lat 60. XX w.), wielością ilustracji, poziomem opracowania leksykograficznego, bogactwem treści z zakresu kultury ludowej (por. np. hasła BACA, CEPOWINY, CAROWNICA, JUHAS). Ta wiarygodna, solidna, zróżnicowana podstawa materiałowa to jeden z atutów słownika i gwarancja jego reprezentatywności. Szczególne miejsce w słowniku zajmują ilustracje, których rola nie jest dekoracyjna, lecz bardzo mocno – informacyjna. Kultury materialnej wsi nie sposób opisywać, nie pokazując ilustracji artefaktów.
Ilustrowany słownik gwary i kultury spiskiej Józefa Kąsia i Macieja Raka to dzieło przemyślane, świetnie opracowane, którego walory naukowe łączą się z popularyzatorskimi, w którym klarowny, przystępny sposób opracowania (z pisownią zgodną z regułami ortograf icznymi polszczyzny, ale uwzględniającej swoistość gwary) został dostosowany do potrzeb różnych odbiorców, nie tylko badaczy, lecz także wszystkich zainteresowanych gwarą i kulturą spiską. Bogactwo materiału językowo-kulturowego i ilustracyjnego zamieszczonego w recenzowanym słowniku sprawia, że może służyć on jako doskonała podstawa różnorodnych badań naukowych – przede wszystkim językoznawczych, ale także etnograf icznych i folklorystycznych.
Ilustrowany słownik gwary i kultury spiskiej to również rewelacyjny dokument językowy i kulturowy, cenne źródło wiedzy o tym niewielkim, ale bardzo interesującym regionie gwarowym – jego przeszłości utrwalonej w przywoływanych cytatach i jego teraźniejszości oraz jego kulturze ludowej. Stanowi doskonałą wizytówkę regionu jako opracowanie niezwykle istotne dla poznania i promocji regionu spiskiego.
prof. dr hab. Halina Karaś
Uniwersytet Warszawski
Chapters
-
TABLE OF CONTENTS
-
Od autorów .......... 7
-
ILUSTROWANY SŁOWNIK GWARY I KULTURY SPISKIEJ – ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE I REDAKCYJNE
-
I. Podstawy metodologiczne
-
1. Charakter, tytuł i adresat Ilustrowanego słownika .......... 11
-
2. Zasięg geograf iczny Ilustrowanego słownika .......... 13
-
3. Podstawa materiałowa .......... 14
-
4. Etnograf ia w Ilustrowanym słowniku .......... 23
-
5. Ikonograf ia w Ilustrowanym słowniku .......... 25
-
II. Ortografia spiska
-
1. Zasada fonetyczno-fonologiczna .......... 30
-
2. Zasada morfonologiczna i morfologiczna .......... 30
-
3. Zasada zachowania regionalności .......... 30
-
4. Zasada elastyczności (tolerancji) .......... 31
-
5. Zasada umowna (konwencjonalna) .......... 31
-
6. Zasada etymologiczna (historyczna) .......... 32
-
III. Charakterystyka gwary spiskiej
-
1. Cechy ogólne .......... 39
-
2. Cechy lokalne .......... 40
-
3. Leksykalne elementy obce .......... 42
-
IV. Zasady redakcyjne
-
1. Struktura artykułu hasłowego .......... 45
-
V. Literatura
-
SŁOWNIK
