Przeszłość i współczesność w języku i kulturze
Keywords:
etnolingwistyka, aksjolingwistyka, językowy obraz świata, gwara podhalańska, dyskurs publicznySynopsis
Niniejszy tom zawiera teksty poświęcone konfrontacji dwóch dyscyplin: polskiej lingwistyki antropologiczno-kulturoweji rosyjskiej lingwokulturologii; omówiono sposób ujawniania się wartościowania w kulturemach oraz potrzebę wykorzystaniu źródeł gwarowych, ludowych i religijnych w badaniach nad litewskim językowym obrazem świata. Poszczególne artykuły zostały poświęcone analizie bardzo aktualnych we współczesnym świecie wartości – takich jak życzliwość, szacunek, odpowiedzialność, tolerancja – oraz opisowi pojęć określających zjawiska szkodliwe dla społeczeństwa: wojny, zagrożenia, śmierci, konfliktu, kryzysu, głupoty, kłótni, i in. Zamieściliśmy też artykuły poświęcone problematyce pogranicza polsko- -białoruskiego, analizie nazw narodowości, pojęć związanych z przyrodą i symboliką ptaków, utrwaloną w kulturze ludowej.
Chapters
-
TABLE OF CONTENTS
-
Wstęp / Įvadas .......... 10
-
Pan Profesor Jerzy Bartmiński – uczony, nauczyciel, człowiek / Jerzy’is Bartmińskis – mokslininkas, mokytojas, žmogus .......... 13
-
Kultūrinė lingvistika (etnolingvistika) ir lingvokultūrologija – dvi tyrimų perspektyvos / Lingwistyka kulturowa (etnolingwistyka) i lingwokulturologia – dwie perspektywy badawcze .......... 17
-
Kulturemy i wartościowanie: perspektywa podhalańska, ogólnopolska i słowiańska / Kultūremos ir vertinimas žvelgiant iš Podhalės tarmės, lenkų kalbos ir slavų kalbų perspektyvos .......... 27
-
Mirtis kaip vertybių matas pietų aukštaičių pasaulėvaizdyje / Śmierć jako miara wartości w obrazie świata Auksztotów południowych .......... 37
-
Liaudies mįslėse užkoduoti vertybių požymiai / Cechy wartości zakodowane w zagadce ludowej .......... 53
-
Jurgio Ambroziejaus Pabrėžos (1771–1849) pamokslai apie 8-ąjį dievo Prisakymą / Kazania Jerzego Ambrożego Pabreża (1771–1849) na temat ósmego przykazania Bożego .......... 67
-
* * *
-
KLASTA lietuvių leksikografiniuose šaltiniuose: sisteminių duomenų analizė / PODSTĘP w litewskich źródłach leksykograficznych: analiza danych systemowych .......... 83
-
GŁUPOTA. Polski koncept kulturowy w świetle danych językowych / KVAILUMAS. Lenkiškojo koncepto rekonstrukcija remiantis kalbiniais duomenimis .......... 103
-
Kryzys to próba, z którą musimy się zmierzyć… Obraz KRYZYSU w świetle wystąpień publicznych prezydenta Lecha Kaczyńskiego / Krizė – tai išbandymas, kurį turime įveikti, suvieniję jėgas ir mintis... .......... 119
-
ODPOWIEDZIALNOŚĆ w systemie aksjologicznym współczesnej polskiej młodzieży (na podstawie danych ankietowych) / ATSAKINGUMAS šiuolaikinio Lenkijos jaunimo aksiologinėje sistemoje (anketinių duomenų pagrindu) .......... 133
-
GERANORIŠKUMAS būdvardžio geranoriškas, -a formų pagrindu / ŻYCZLIWOŚĆ na podstawie form życzliwy, -a .......... 153
-
O przejawach braku szacunku na podstawie wypowiedzi ankietowych lubelskich studentów / Apie nepagarbos apraiškas Liublino studentų anketinių apklausų pagrindu .......... 177
-
* * *
-
Perprasti ŽVĖRĮ / Zrozumieć BESTIĘ .......... 195
-
WOJNA – wartość czy antywartość? Na podstawie wybranych reportaży Wojciecha Jagielskiego / KARAS – vertybė ar antivertybė? Rinktinių Wojciecho Jagielskio reportažų pagrindu .......... 211
-
* * *
-
Neigiamų žmogaus gyvenimo apraiškų ryšys su pelėdos vaizdiniu lietuvių ir slavų etninėje kultūroje / Związek negatywnych przejawów życia człowieka z wizerunkiem sowy w litewskiej i słowiańskiej kulturze etnicznej .......... 227
-
Gamta ir žmogus pietų aukštaičių pasaulėvaizdyje / Związek człowieka i przyrody w obrazie świata Auksztotów południowych .......... 241
-
Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata mieszkańców pogranicza polsko-białoruskiego (na podstawie relacji autochtonów) / Vertybės Lenkijos ir Baltarusijos pasienio gyventojų kalbiniame ir kultūriniame pasaulėvaizdyje .......... 261
-
Kognitywny obraz SZLACHTY w polskiej narracji literackiej i ludowej / Kognityvinis BAJORIJOS vaizdas lenkų literatūriniame ir liaudiškajame naratyvuose .......... 279
-
Stereotyp francuza i jego profile w polskiej kulturze ludowej – swój, inny czy jednak obcy? / Prancūzo stereotipas ir jo profiliai lenkų liaudies kultūroje: savas, kitoks ar vis dėlto svetimas? .......... 299
-
Barbara święta o górnikach pamięta. Językowo-kulturowy obraz świętej Barbary w polskiej tradycji ludowej / Barbora šventoji, kalnakasius globoji. Kalbinis ir kultūrinis šv. Barboros paveikslas lenkų liaudies tradicijoje .......... 317
-
JAUNYSTĖS vaizdas lietuvių kalbos leksikografiniuose šaltiniuose / MŁODOŚĆ w litewskich źródłach leksykograficznych .......... 339
-
O AUTORACH / APIE AUTORIUS .......... 351
