Harcerstwo polskie na ziemi grodzieńskiej
Synopsis
POLISH SCOUTING IN THE GRODNO REGION
The work is titled Polish Scouting in the Grodno Land, which refl ects the scope of the subject matter of the study, its purpose and the territory concerned. It deals with the history of scouting activities in the Grodno region in 1917–2021, i.e., from the emergence of the first scout team to the situation of Po lish scouting in Belarus after the social protests against the August 2020 presidential election in Belarus, rigged by the regime of Alexander Lukashenko as the previous one. The aim of the study is to discuss the history of Polish scouting in Grodno in light of the changing historical, social and geopolitical conditions in 1917–2021. It focuses, therefore, on the changing structures, educational staff and members of the Polish scout organizations operating in the period under discussion. The work begins with an introduction in which the author presents his research theses, discusses the structure of the work, the methodology of conducting historical research, and source queries and literature used while conduc ting the research. The main part of the study consists of seven chapters which discuss subsequent stages and periods of the history, educational work and the struggle to preserve Polishness in the Grodno Land from 1939 to the present. The conclusion contains asummary of the research and a response to the theses presented in the introduction. Finally, the bibliography is attached.
Chapters
-
TABLE OF CONTENTS
-
WSTĘP
-
Rozdział I. GRODNO – MIASTO POGRANICZA I JEGO ZWIĄZEK Z POLSKĄ DO 1939 ROKU
-
1. Zarys historii Grodna i jego związków z Polską do 1918 r. .......... 39
-
2. Społeczne uwarunkowania działalności harcerstwa w Grodnie i pow. grodzieńskim. Charakterystyka społeczeństwa Grodna i jego życia gospodarczego .......... 52
-
3. Polskie szkolnictwo i oświata na Grodzieńszczyźnie. Współpraca Związku Harcerstwa Polskiego z polskimi instytucjami i organizacjami społecznymi .......... 72
-
4. Współpraca środowiska harcerskiego w Grodnie z garnizonem Wojska Polskiego i rodzinami wojskowych. Sprawa wychowania obronnego .......... 81
-
5. Problemy w relacjach narodowościowych na Grodzieńszczyźnie i kwestia umacniania polskości na Kresach Wschodnich II Rzeczpospolitej .......... 101
-
Rozdział II. POWSTANIE HARCERSTWA W GRODNIE I POCZĄTKOWY OKRES JEGO DZIAŁALNOŚCI W LATACH 1917–1920
-
1. Okoliczności powstania harcerstwa polskiego w Grodnie i jego działalność w ostatnim okresie walki o niepodległość Polski .......... 117
-
2. Harcerze grodzieńscy w walce o umocnienie niepodległości Polski i jej granice w latach 1918–1920 .......... 125
-
ROZDZIAŁ III. SŁUŻBA BOGU, POLSCE I BLIŹNIM: HARCERSTWO GRODZIEŃSKIE W II RZECZPOSPOLITEJ (1921–1939)
-
1. Powstanie hufców męskiego i żeńskiego w Grodnie oraz metodyczna praca i szkolenie kadr harcerskich .......... 167
-
2. „Pełnić służbę Bogu i Polsce”. Realizacja wychowania harcerskiego w hufcach grodzieńskich i w Kole Przyjaciół Harcerstwa oraz harcerska służba społeczeństwu .......... 200
-
3. Harce, wycieczki, obozowych przeżyć moc! Udział grodzieńskich środowisk harcerskich w obozach i zlotach oraz ich efekty metodyczne .......... 234
-
4. Pogotowie Harcerskie i przygotowania obronne miasta .......... 247
-
Rozdział IV. HARCERSTWO POLSKIE W GRODNIE W OKRESIE PIERWSZEJ OKUPACJI SOWIECKIEJ (1939–1941)
-
1. Udział harcerzy i harcerek grodzieńskich w obronie miasta przed Armią Czerwoną we wrześniu 1939 r. .......... 257
-
2. Sytuacja społeczno-polityczna i ekonomiczna na ziemi grodzieńskiej pod rządami sowieckimi .......... 292
-
3. Reaktywowanie działalności harcerstwa polskiego w Grodnie i jego działalność w latach 1989–2005 .......... 468
-
4. Działalność środowiska Republikańskiego Społecznego Zjednoczenia „Harcerstwo” w Grodnie po 2005 r. .......... 495
-
Rozdział V. DZIAŁANIA GRODZIEŃSKIEGO HUFCA SZARYCH SZEREGÓW W LATACH 1941–1944 .......... 343
-
1. Okoliczności powstania Hufca Szarych Szeregów w Grodnie pod okupacją niemiecką. Działalność w organizacji „Wachlarz” .......... 343
-
2. Działalność Szarych Szeregów w Grodnie po likwidacji IV odcinka „Wachlarza” .......... 355
-
3. Akcja szkoleniowa Hufca Szarych Szeregów w Grodnie .......... 362
-
4. Inspektorat Grodzieński Armii Krajowej i jego okupacyjne losy a Szare Szeregi. Akcje samoobrony, dywersji i sabotażu .......... 364
-
5. Działania psychologiczne i akcje małego sabotażu podejmowane przez Szare Szeregi w Grodnie przeciw okupantom niemieckim .......... 380
-
6. Tajne nauczanie w Grodnie w latach okupacji niemieckiej a miejscowe Szare Szeregi .......... 391
-
Rozdział VI. POWRÓT WŁADZY SOWIECKIEJ DO GRODNA ORAZ LIKWIDACJA POLSKOŚCI MIASTA I HARCERSTWA
-
1. Zajęcie Grodna przez Armię Czerwoną i polityka władz sowieckich wobec Polaków oraz ich postawy w latach 1944–1948 .......... 401
-
2. Rządy komunistycznego terroru i formy oporu społecznego i zbrojnego wobec okupacji sowieckiej na Grodzieńszczyźnie .......... 410
-
3. Ekspatriacja ludności polskiej i żydowskiej z Grodzieńszczyzny .......... 427
-
4. Likwidacja szkolnictwa polskiego przez władze Białoruskiej SRR w latach 1944–1948 .......... 435
-
Rozdział VII. TRUDNY POWRÓT HARCERSTWA POLSKIEGO NA GRODZIEŃSZCZYZNĘ I JEGO DZIAŁALNOŚĆ WYCHOWAWCZA WŚRÓD MŁODZIEŻY POLSKIEJ W LATACH 1989–2021
-
2. Odrodzenie harcerstwa polskiego w ZSRS i krajach Europy Środkowo-Wschodniej jako motywacja do jego reaktywowania na Białorusi .......... 457
-
3. Reaktywowanie działalności harcerstwa polskiego w Grodnie i jego działalność w latach 1989–2005 .......... 468
-
4. Działalność środowiska Republikańskiego Społecznego Zjednoczenia „Harcerstwo” w Grodnie po 2005 r. .......... 495
-
5. Stosunek władz białoruskich do Republikańskiego Społecznego Zjednoczenia „Harcerstwo” w kontekście relacji z Polską po kryzysie Związku Polaków na Białorusi (2005–2020) .......... 509
-
6. Likwidacja Republikańskiego Społecznego Zjednoczenia „Harcerstwo” .......... 523