W służbie miasta, państwa i Kościoła : Ewangelicki Zakład Diakonijny w Ząbkowicach Śląskich w latach 1860-1946
Słowa kluczowe:
Śląsk, historia Śląska, Ząbkowice Śląskie, diakonia, działalność dobroczynnaStreszczenie
Inicjatorem powstania Ewangelickiego Zakładu Diakonijnego w Ząbkowicach Śląskich był miejscowy pastor Hermann Graeve. W 1860 r. założył on w mieście pierwszą ewangelicką instytucję dobroczynną, którą był przytułek i sierociniec Tabeenstift. W celu poszerzenia zakresu działalności w 1866 r. pastor Graeve sprowadził do Ząbkowic Śląskich ewangelickie siostry diakonisy i przy dzisiejszej ul. Krzywej założył dom macierzysty, tym samym powołując do życia Ewangelicki Zakład Diakonijny. Pierwszą przełożoną domu macierzystego była siostra Hedwig von Stosch. Wśród celów, jakie realizować miał zakład diakonijny, wskazać należy przede wszystkim opiekę i wychowanie młodzieży żeńskiej. Kierownictwo instytucji leżało w kompetencjach zarządu zakładu diakonijnego, w skład którego wchodzili (prócz siostry przełożonej) przedstawiciele duchowieństwa ewangelickiego oraz osoby świeckie, w dużej mierze członkowie rodzin szlacheckich i arystokratycznych.
Rozdziały
-
SPIS TREŚCI
-
WSTĘP .......... 11
-
1. Stan badań .......... 11
-
2. Cel, zakres i metodyka pracy .......... 14
-
3. Źródła .......... 15
-
4. Omówienie schematu pracy i zastosowanych rozwiązań .......... 17
-
ROZDZIAŁ I. DIAKONIA ŻEŃSKA – POWSTANIE I ROZWÓJ (XIX/XX W.) .......... 21
-
1. Powstanie idei diakonii i jej źródła biblijne .......... 21
-
2. Diakonia w Niemczech w XIX w. .......... 22
-
3. Diakonia żeńska na Śląsku i jej rozwój w XIX i pierwszej połowie XX w. .......... 30
-
ROZDZIAŁ II. POCZĄTKI DZIAŁALNOŚCI I ORGANIZACJA EWANGELICKIEJ DIAKONII W ZĄBKOWICACH ŚLĄSKICH W LATACH 1860-1890 .......... 41
-
1. Zaplecze socjalne i opieka medyczna w Ząbkowicach Śląskich w pierwszej połowie XIX w. .......... 41
-
2. Sierociniec Tabeenstift – początek diakonii w Ząbkowicach Śląskich .......... 47
-
3. Sprowadzenie do Ząbkowic Śląskich sióstr diakonis .......... 57
-
4. Początkowa infrastruktura zakładu diakonijnego i jej rozwój .......... 61
-
5. Społeczność sióstr i początki jej działalności .......... 67
-
6. Pastor Hermann Graeve .......... 78
-
7. Początki działalności pozamiejscowej .......... 80
-
8. Podstawy prawne działalności Ewangelickiego Zakładu Diakonijnego .......... 91
-
ROZDZIAŁ III. EWANGELICKI ZAKŁAD DIAKONIJNY I DZIAŁALNOŚĆ SIÓSTR DIAKONIS NA TERENIE ZĄBKOWIC ŚLĄSKICH W LATACH 1890-1914 .......... 97
-
1. Działalność medyczna .......... 97
-
2. Działalność wychowawcza i edukacyjna .......... 105
-
3. Działalność misyjna .......... 114
-
4. Nowe inwestycje budowlane .......... 116
-
5. Działalność wydawnicza .......... 132
-
6. Zarząd zakładu diakonijnego i jego finanse .......... 134
-
7. Kwestie finansowe .......... 147
-
ROZDZIAŁ IV. ROZWÓJ DZIAŁALNOŚCI POZAMIEJSCOWEJ W LATACH 1890-1913 .......... 153
-
ROZDZIAŁ V. W CZASIE WOJENNEJ ZAWIERUCHY (1914-1919) .......... 193
-
1. Służba bez broni .......... 194
-
2. Budowa nowej szkoły gospodarstwa domowego Luisenheim .......... 203
-
3. Czas wojny – czasem jubileuszy .......... 205
-
4. Władze zarządu i problemy finansowe .......... 209
-
5. Działalność pozamiejscowa .......... 212
-
ROZDZIAŁ VI. OD WIELKIEGO KRYZYSU DO PONOWNEGO ODRODZENIA (1920-1932) .......... 217
-
1. W dobie kryzysu i inflacji .......... 217
-
2. Zmiany w strukturze zarządu .......... 224
-
3. Modernizacja infrastruktury i prace budowlane .......... 229
-
4. Z działalności pozamiejscowej .......... 235
-
ROZDZIAŁ VII. DZIAŁALNOŚĆ DIAKONIJNA A NAZISTOWSKA RZECZYWISTOŚĆ (1933-1946) .......... 245
-
1. Pod znakiem swastyki – ząbkowicki zakład diakonijny a sytuacja polityczna .......... 245
-
2. Życie domu .......... 251
-
3. Ostatnie inwestycje przed wybuchem II wojny światowej .......... 254
-
4. Okres II wojny światowej .......... 257
-
5. Ostatnie dni w Ząbkowicach Śląskich (1945-1946) .......... 262
-
6. Opuszczenie miasta .......... 270
-
ROZDZIAŁ VIII. MATERIALNA SPUŚCIZNA EWANGELICKIEGO ZAKŁADU DIAKONIJNEGO .......... 275
-
1. ZĄBKOWICE ŚLĄSKIE (Frankenstein in Schlesien) .......... 277
-
2. LEGNICA (Liegnitz) .......... 287
-
3. KACZORÓW (Ketschdorf) – Dom wspólnoty ewangelickiej Emmastift, ul. Kamiennogórska 9 .......... 288
-
4. JEDLINA-ZDRÓJ (Charlottenbrunn) – Dom mieszkalny dla rzemieślników i robotników Gottessegen, ul. Cmentarna 4 .......... 289
-
5. KOPANIEC (Seifershau) – Dom wspólnoty ewangelickiej Gottesgruß, Kopaniec 40 .......... 289
-
6. MIĘDZYRZECZE (Haidau) – Dom wypoczynkowy dla dzieci (Kindererholungsheim) Kramstastift .......... 290
-
7. OPOLNICA (Giersdorf) – Dom wypoczynkowy dla diakonis i nauczycielek ewangelickich Hedwigshaus, Opolnica 1 .......... 290
-
8. JANOWICE WIELKIE (Jannowitz) – Dom wypoczynkowy dla sióstr diakonis Dankbarkeit, ul. Demokratów 24 .......... 291
-
9. SZKLARSKA PORĘBA (Schreiberhau) .......... 291
-
Zakończenie .......... 295
