Partycypacja obywatelska w demokratycznym państwie prawnym
Słowa kluczowe:
partycypacja obywatelska, Konstytucja RP, społeczeństwo obywatelskie, demokratyczne państwo prawa, budżet obywatelski, konsultacje społeczne, wysłuchanie publiczne, dostęp do informacji publicznejStreszczenie
Książka analizuje funkcjonowanie partycypacji obywatelskiej w Rzeczpospolitej Polskiej jako konstytucyjnym i demokratycznym państwie prawa. Problematyka partycypacji obywatelskiej została zaprezentowana z trzech perspektyw badawczych. Po pierwsze, jako teoretyczny model zaangażowania obywateli w sferę działania władz publicznych. Model ten został opisany przedmiotowo, podmiotowo i funkcjonalnie. Co istotne, prowadzona analiza ma charakter interdyscyplinarny, łączący ustalenia różnych dyscypliny nauk społecznych. Po drugie, partycypacja obywatelska została przedstawiona w perspektywie normatywnej jako wartość konstytucyjna wyrażona pośrednio w Konstytucji RP. Autor dokonał holistycznej interpretacji przepisów Konstytucji RP, w tym nadrzędnych zasad konstytucyjnych: zasady dobra wspólnego (art. 1), zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2), zasady suwerenności Narodu (art. 4) oraz zasady dialogu społecznego (art. 20). W ramach trzeciej perspektywy badawczej skupiono się na praktycznym wymiarze partycypacji obywatelskiej. Autor opisuje wybrane przykłady instytucji partycypacyjnych, wyróżniając trzy poziomy ich funkcjonowania, tj: poziom informowania (dostęp do informacji publicznej i dostęp do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów), poziom konsultowania (konsultacje społeczne i wysłuchania publiczne) oraz poziom współdecydowania i współdziałania (budżet obywatelski i prawne formy zlecania realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym). Powyższe pozwala przyjąć wniosek, że Polska systematycznie wprowadza i wzmacnia instytucje partycypacyjne. Jednocześnie autor zauważa jednak również zagrożenia w stosowaniu ich w praktyce. Prowadzone Badania potwierdzają, że partycypacja obywatelska oparta na prawach obywatelskich, politycznych i społecznych oraz instytucjach solidarności społecznej jest elementem demokratycznego państwa prawa i może być rozwiązaniem problemów współczesnej demokracji.
Rozdziały
-
SPIS TREŚCI
-
Wykaz skrótów i skrótowców .......... 9
-
Wstęp .......... 11
-
Rozdział 1. Teoretyczny model partycypacji obywatelskiej .......... 19
-
1.1. Wprowadzenie .......... 19
-
1.2. Pojęcie partycypacji obywatelskiej .......... 20
-
1.3. Charakterystyka podmiotowa partycypacji obywatelskiej .......... 27
-
1.4. Charakterystyka przedmiotowa i funkcjonalna partycypacji obywatelskiej .......... 35
-
1.5. Podsumowanie .......... 45
-
ROZDZIAŁ 2. NORMATYWNE PODSTAWY PARTYCYPACJI OBYWATELSKIEJ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM .......... 47
-
2.1. Wprowadzenie .......... 47
-
2.2. Partycypacja obywatelska jako wartość konstytucyjna .......... 49
-
2.3. Konstytucyjne podstawy partycypacji obywatelskiej .......... 58
-
2.4. Realizacja konstytucyjnej wartości partycypacji obywatelskiej na poziomie ustawowym i podustawowym .......... 71
-
2.5. Podsumowanie .......... 80
-
ROZDZIAŁ 3. WYBRANE INSTYTUCJE PARTYCYPACJI OBYWATELSKIEJ W PERSPEKTYWIE PRAKTYCZNEJ .......... 83
-
3.1. Wprowadzenie .......... 83
-
3.2. Instytucje informowania .......... 84
-
3.3. Instytucje konsultowania .......... 95
-
3.4. Instytucje współdecydowania i współdziałania .......... 109
-
3.5. Podsumowanie .......... 122
