Wojwodina i jej Rusini: O języku, kulturze i historii Rusinów wojwodińskich
Słowa kluczowe:
Rusini wojwodińscy, Rusini panońscy, Karpatorusini, język rusińsko-wojwodiński, Wojwodina, Serbia, Jugosławia, Panonia, mniejszości narodowe, etnopolityka, polityka językowaStreszczenie
Od przełomu XVII i XVIII wieku na ziemiach dzisiejszej Wojwodiny, w regionie na granicy Bałkanów i Europy Środkowej, osiedlało się wiele narodów. Obok Serbów, Niemców, Węgrów, Żydów, Rumunów, Słowaków, Chorwatów i Buniewców, Ormian, Cincarów oraz kilkunastu innych wspólnot, które zamieszkały w Baczce, Banacie i Sremie, znaleźli się także Rusini karpaccy z Górnych Węgier, a później również z Galicji. Przybywając od połowy XVIII wieku najpierw do Nagy Keresztúra i Kucury, a potem jeszcze do innych miejscowości, w równinnej Panonii stworzyli swoją nową ojczyznę. Monografia Wojwodina i jej Rusini, poświęcona językowi, kulturze i historii Rusinów wojwodińskich, ma być świadectwem ich woli obrony prawa do istnienia i przywiązania do tradycji, dzięki czemu przetrwali ponad dwieście siedemdziesiąt lat z dala od swojej karpackiej ojczyzny. Tradycji pokojowego współżycia narodów i wyznań w Wojwodinie, a także sprzyjającym okolicznościom społeczno- politycznym w kolejnych formach jugosłowiańskiej federacji, Rusini zawdzięczają homogenizację narodową, bogatą literaturę oraz sprawne funkcjonowanie instytucji społeczno-kulturalnych i oświatowych. Szczególną rolę w tym procesie odegrała rozpoczęta zaraz po I wojnie światowej kodyfikacja języka, za której sprawą wojwodińsko-rusiński stał się funkcjonalnie poliwalentnym, najlepiej dziś rozwiniętym mikrojęzykiem słowiańskim. Niewielka, licząca obecnie zaledwie jedenaście i pół tysiąca osób wspólnota, niezwykle witalna i aktywna, stanowi prawdziwy fenomen, który w pełni zasłużył na książkę po polsku.
Rozdziały
-
SPIS TREŚCI
-
1. WOJWODINA .......... 17
-
1.1. Krótka historia nowożytnej Wojwodiny .......... 20
-
1.2. Mozaika etniczna współczesnej Wojwodiny .......... 27
-
2. RUSINI WOJWODIŃSCY, ICH HISTORIA I KULTURA .......... 27
-
2.1. Etnonim Rusin/Rusnak .......... 56
-
2.2. Rusini wojwodińscy w świecie nauki .......... 59
-
2.3. Tożsamość Rusinów wojwodińskich .......... 67
-
2.4. Historia Rusinów w Wojwodinie .......... 78
-
3. RUSINI WOJWODIŃSCY I ICH JĘZYK .......... 173
-
3.1. Słowiańskie mikrojęzyki literackie .......... 175
-
3.2. Chronologia badań nad językiem wojwodińsko-rusińskim .......... 182
-
3.3. Wojwodińsko-rusińskie teorie lingwogenetyczne .......... 186
-
3.4. Historia języka rusińskiego w Wojwodinie .......... 206
-
3.5. Struktura gramatyczna języka wojwodińsko-rusińskiego .......... 258
-
3.6. Leksyka języka wojwodińsko-rusińskiego .......... 266
-
4. WOJWODINA WOBEC MNIEJSZOŚCI – REGIONALNA I KRAJOWA POLITYKA JĘZYKOWA NA TLE ETNOPOLITYKI JUGOSŁOWIAŃSKIEJ, SERBSKIEJ I WOJWODIŃSKIEJ .......... 295
-
4.1. Polityka narodowościowa Jugosławii, Serbii i Wojwodiny .......... 296
-
4.2. Prawa językowe w Wojwodinie .......... 336
