Krakowski Kazimierz: Historia i kultura
Słowa kluczowe:
Kazimierz, Stradom, urbanistyka, architekturaStreszczenie
Krakowski Kazimierz, satelita stołecznego Krakowa, zachwyca bogactwem dziejów i kultury. Na wieki przed powstaniem miasta, któremu król Kazimierz Wielki nadał własne imię, rozwijało się tu intensywnie osadnictwo. Skupiało się m.in przy Skałce ze świątynią, która – w swych kolejnych wcieleniach: romańskim, gotyckim i barokowym – weszła do narodowej historii i legendy dzięki św. Stanisławowi biskupowi. Plan lokacyjny miasta (częściowo zachowany, częściowo odtwarzany teoretycznie) należy do czołowych dzieł średniowiecznej urbanistyki. Dominującą w przestrzeni miejskiej sferę sacrum reprezentują zarówno gotyckie i barokowe kościoły oraz klasztory, jak i liczne, powstające od końca XV wieku synagogi. Bogactwo życia duchowego i autonomię Kazimierza jako dzielnicy Krakowa w wiekach XIX i XX wyrażają tradycje św. Brata Alberta, a także wybitni przedstawiciele społeczności żydowskiej, z rabinami Berem Meiselsem i Ozjaszem Thonem na czele. Żydowska gmina odrodziła się po tragedii Holokaustu, a wierni, jak przed wiekami, gromadzą się przy grobie Mojżesza Isserlesa, mędrca żyjącego w XVI wieku.
Rozdziały
-
SPIS TREŚCI
-
I. Uwagi wstępne. Stan badań i charakterystyka źródeł .......... 7
-
II. Naturalne ukształtowanie terenu a osadnictwo na terenie późniejszego Kazimierza we wczesnym średniowieczu .......... 35
-
III. Lokacja wsi Bawół i fundacja kościoła parafialnego pw. św. Wawrzyńca (ok. 1276): pierwsza na terenie późniejszego Kazimierza regulacja przestrzenna .......... 45
-
IV. Lokacja miasta Kazimierz w 1335 r.: wytyczenie układu urbanistycznego i najstarsza zabudowa; bezpośrednie konsekwencje lokacji do schyłku panowania Kazimierza Wielkiego (1370) .......... 51
-
V. Rozkwit Kazimierza w późnym średniowieczu i u progu ery nowożytnej (XIV/XV – połowa XVII w.) .......... 89
-
VI. Okres upadku: od najazdu szwedzkiego (1655–1657) do prób przezwyciężenia kryzysu (1786) .......... 203
-
VII. Kształtowanie podstaw nowoczesnego rozwoju Kazimierza: działalność Komisji Dobrego Porządku (1786–1791), walka o włączenie Kazimierza do Krakowa (do III rozbioru Polski, 1795) .......... 255
-
VIII. Kazimierz i Stradom jako dzielnica Krakowa w okresie zmian politycznych, od upadku Rzeczypospolitej do upadku Księstwa Warszawskiego i okupacji rosyjskiej (1795–1815) .......... 265
-
IX. Kazimierz i Stradom w czasach Wolnego Miasta Krakowa (1815–1846): przezwyciężenie upadku, ambitne plany urbanistyczne, ich nieco skromniejsza realizacja, opieka nad pamiątkami przeszłości .......... 277
-
X. Pod bezpośrednimi rządami austriackimi (1846–1866) .......... 339
-
XI. W czasach autonomii galicyjskiej (1866–1918) .......... 351
-
XII. W latach międzywojennych (1918–1939) .......... 389
-
XIII. Tragedia: Kazimierz w czasach okupacji hitlerowskiej i Holokaustu (1939–1945) .......... 413
-
XIV. W czasach PRL-u (1945–1989) .......... 421
-
XV. Kazimierz współczesny .......... 433
