Teofila z Jabłonowskich Sapieżyna (1742-1816): Życie prywatne i działalność publiczna
Słowa kluczowe:
Teofila Sapieżyna, konfederacja barska, pobarska emigracja, Sapiehowie, Rzeczpospolita Obojga Narodów, aktywność kobietStreszczenie
Publikacja przedstawia historię życia Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny, krajczyny wielkiej litewskiej, jednej z niepospolitych kobiet drugiej połowy XVIII stulecia. Na kartach dziejów Rzeczypospolitej zasłynęła ona przede wszystkim jako konfederatka barska i to właśnie temu okresowi jej życia historycy poświęcili do tej pory najwięcej miejsca. Na podstawie szerokiej, a jednocześnie w dużej mierze niewykorzystanej dotąd bazy źródłowej, pochodzącej z archiwów i bibliotek w kraju i za granicą, autorce udało się wypełnić wiele luk w biografii księżnej, zarówno w odniesieniu do jej życia prywatnego, jak i aktywności politycznej, gospodarczej czy kulturalnej.
Teofila Sapieżyna została ukazana na różnych płaszczyznach – jako konfederatka barska, emigrantka, zarządczyni olbrzymiego majątku, pasjonatka kultury i sztuki, a także jako córka, siostra, żona i matka, dzięki czemu możliwe stało się nie tylko uchwycenie konkretnych działań, jakie podejmowała, ale także zobrazowanie towarzyszących jej motywacji, emocji oraz problemów, z jakimi musiała się mierzyć, szczególnie w zakresie zarządu rodzinnym majątkiem. W efekcie studia nad jej biografią rysują przed czytelnikiem szerokie spektrum kobiecych postaw i ich aktywności oraz pozwalają mu przyjrzeć się zachodzącym procesom społeczno-politycznym w Rzeczypospolitej z perspektywy białogłowy.
Rozdziały
-
ROZDZIAŁ I. DZIECIŃSTWO I MŁODOŚĆ (DO 1768 R.) .......... 29
-
1.1. W kręgu domu rodzinnego .......... 29
-
1.2. Krajczyna wielka litewska .......... 42
-
ROZDZIAŁ II. TEOFILA SAPIEŻYNA JAKO KONFEDERATKA BARSKA .......... 61
-
2.1. Początki zainteresowania konfederacją barską .......... 61
-
2.2. Pomiędzy służbą konfederacji a służbą rodzinie. W obronie imienia Józefa Sapiehy .......... 67
-
2.3. W cieszyńskiej siedzibie Generalności .......... 86
-
2.4. Spostrzeżenia Teofili Sapieżyny na temat konfederacji barskiej i swojej roli jako konfefederatki .......... 96
-
2.5. Decyzja o emigracji .......... 102
-
Rozdział III. Stosunek Teofili Sapieżyny do „polityki zagranicznej” konfederatów .......... 105
-
3.1. Pomiędzy Imperium Osmańskim a Francją .......... 105
-
3.2. Rosja jedynym zagrożeniem dla Rzeczypospolitej? Stosunek do Austrii i Prus .......... 117
-
ROZDZIAŁ IV.AKTYWNOŚĆ TEOFILI SAPIEŻYNY WE FRANCJI .......... 129
-
4.1. Pierwsze miesiące na emigracji i oczekiwanie na sejm rozbiorowy .......... 129
-
4.2. Wznowienie wojny rosyjsko-tureckiej jako nowa nadzieja na niezależność Rzeczypospolitej .......... 150
-
4.3. Przy dworze wersalskim .......... 154
-
4.4. Kariera wojskowa Józefa Sapiehy .......... 171
-
ROZDZIAŁ V. KRĄG TOWARZYSKI I ŻYCIE PRYWATNE TEOFILI SAPIEŻYNY NA EMIGRACJI .......... 183
-
5.1. Życie codzienne w Strasburgu i Paryżu oraz kontakty z francuskimi elitami .......... 183
-
5.2. Dom Sapiehów jako centrum pobarskiej emigracji .......... 194
-
5.3. Sprawy prywatne .......... 203
-
5.4. Plany powrotu do Rzeczypospolitej .......... 219
-
ROZDZIAŁ VI. OD POWROTU DO RZECZYPOSPOLITEJ – TEOFILA SAPIEŻYNA WOKÓŁ SPRAW EKONOMICZNYCH I GOSPODARCZYCH .......... 227
-
6.1. Dobra Teofili i Józefa Sapiehów .......... 227
-
6.2. Pozycja finansowa i sprawy gospodarcze .......... 235
-
6.3. Zarządczyni klucza wisznickiego .......... 242
-
6.4. Pani dożywotnia i dziedziczka dóbr po zmarłym Auguście Dobrogoście Jabłonowskim .......... 245
-
6.5. Procesy sądowe .......... 265
-
ROZDZIAŁ VII. PANI NA TEOFILPOLU – UDZIAŁ W ŻYCIU RODZINNYM I DZIAŁALNOŚĆ PUBLICZNA W LATACH 1777-1816 .......... 291
-
7.1. Teofila Sapieżyna i jej najbliżsi .......... 291
-
7.2. Stosunek do otoczenia i spraw publicznych .......... 311
