„Kiedy Mars stępił swe groty...”: Twórczość Jędrzeja Świderskiego
Słowa kluczowe:
Jędrzej Świderski, tradycja, poezja, narrator, moralność, walka, szczęścieStreszczenie
Książka stanowi pierwsze monograficzne opracowanie twórczości Jędrzeja Świderskiego (1768–1848?), oficera Legionów i wojsk Księstwa Warszawskiego, a równocześnie poety, ważnego – co autor stara się pokazać – reprezentanta literatury późnego oświecenia w Polsce. W poszczególnych rozdziałach, po zwięzłym przedstawieniu biografii Świderskiego, prezentowane są, w porządku chronologicznym, kolejne jego publikacje, które ukazywały się w ciągu dwudziestu lat: od roku 1804 do 1824, od dwóch tomików zatytułowanych Zabawki wierszem i prozą po poemat Syn marnotrawny. W międzyczasie Świderski opublikował jeszcze dramat Olind i Sofroni oraz pięć innych poematów – Muza polska (1807), Galicja oswobodzona (1810), Pustelnik narodowy (1816), Poświęcenie łoża małżeńskiego (1816), Józefada (1818) – w większości nawiązujących do aktualnych wydarzeń militarnych i politycznych. Przedmiotem uwagi w monografii są wszystkie ważniejsze aspekty jego utworów, zróżnicowanych pod względem tematycznym i artystycznym, często eklektycznych w płaszczyźnie estetycznej. Zaakcentowano dominujące w nich, wielokrotnie powtarzane w różnych kontekstach motywy, które sytuują twórczość Świderskiego wobec kluczowej tradycji literackiej, a przy tym kreują obraz autora o wyrazistym światopoglądzie i konsekwentnie prezentowanym systemie wartości, również wyróżniającego się sporym talentem rymotwórczym. Rezultaty tegoż talentu, połączonego z pracowitością i doświadczeniem życiowym, nie są pozbawione uroku także dla dzisiejszego czytelnika.
Rozdziały
-
Wstęp. „Mars nie zwykł bawić z muzami” .......... 7
-
Rozdział I. „Przyjemnej wioski zacisze / Pióro mi w rękę rzuciło”. Zabawki wierszem i prozą .......... 15
-
Rozdział II. „Niewinność bierze górę”. Olind i Sofroni .......... 45
-
Rozdział III. „Jeszcze się nam rozpaczać nie godzi”. Muza polska pod tytułem: Pieśni osimdziesiątletniego starca .......... 59
-
Rozdział IV. „Odtąd na lubej ziemi zakwitły nam bluszcze”. Galicja oswobodzona .......... 79
-
Rozdział V. „Wróćmy do naszej spokojnej zagrody”. Pustelnik narodowy .......... 99
-
Rozdział VI. „Zmieniając w pole Marsa sypialne pokoje”. Poświęcenie łoża małżeńskiego .......... 119
-
Rozdział VII. „Ten, co miłość ojczyzny wyssał na jej łonie”. Józefada w pięciu pieniach .......... 125
-
Rozdział VIII. „Życie drogie – działajmy ostrożnie, rozumnie”. Poema w XXII pieśniach pod tytułem: Syn marnotrawny .......... 135
-
Zakończenie. „Lecz dzieł nowych… traf zbyt rzadki” .......... 153
