Rola polskich arystokratek w projektowaniu i zakładaniu ogrodów krajobrazowych w II połowie XVIII i I połowie XIX wieku
Słowa kluczowe:
ogród, polskie arystokratki, projektowanie ogrodów, rośliny, historia ogrodówStreszczenie
Celem badań podjętych w niniejszej pracy było opracowanie zagadnienia roli kobiet pochodzących z polskich rodzin arystokratycznych w projektowaniu i zakładaniu ogrodów krajobrazowych w II poł. XVIII i I poł. XIX wieku. Prezentowany przedmiot badań został zawężony do działań pięciu przedstawicielek domów arystokratycznych: Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej (1745-1835), Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej (1736-1816), Heleny z Przeździeckich Radziwiłłowej (1753-1821), Aleksandry z Czartoryskich Ogińskiej (1730-1798) i Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej (1762-1847). Miały one cechować się podobną mentalnością, uwarunkowaną tradycją, obyczajem, odebranym wychowaniem, więzami rodzinnymi i wzajemnymi kontaktami towarzyskimi. Istotne stało się zaprezentowanie w sposób jak najbardziej wnikliwy postaw oraz wzorów inspirowanych przez polskie „damy modne”, które były przejmowane przez inne kręgi społeczne. We wstępie przedstawiony został krytyczny stan badań dotyczący działalności omawianych arystokratek. Kolejny rozdział książki stanowi próbę ukazania początków English landscape garden na ziemiach polskich w aspekcie zmian kompozycyjnych i funkcjonalnych. Problem genezy założeń swobodnych został ujęty w ramy przemian kulturowo-społecznych i politycznych Rzeczypospolitej. Dalsze rozdziały zostały poświęcone działalności pięciu arystokratek na polu sztuki ogrodowej. Charakterystyka inicjatyw „dam modnych” postrzeganych jako mecenaski i projektantki ogrodów, amatorki ogrodnictwa, kolekcjonerki oraz autorki rozpraw ogrodniczych służyła ustaleniu ich wkładu w rozwój ogrodów krajobrazowych na ziemiach polskich.
Rozdziały
-
SPIS TREŚCI
-
ROZDZIAŁ 1. RZECZPOSPOLITA OGRODÓW – HISTORYCZNO-KULTUROWE UWARUNKOWANIA ROZWOJU POLSKICH PARKOW KRAJOBRAZOWYCH W II POŁOWIE XVIII I I POŁOWIE XIX WIEKU .......... 47
-
ROZDZIAŁ 2. IZABELA Z FLEMMINGÓW CZARTORYSKA – „DAMA OGRODUJĄCA” .......... 73
-
2.1. Jardin sentimental – marzenie ogrodowe w Powązkach .......... 85
-
2.2. „Sposób robienia dawnych ogrodów” – rewolucja krajobrazowa w Puławach .......... 135
-
2.3. Gospodarstwo szkółkarskie i ogród doświadczalny w Pożogu .......... 227
-
2.4. Podróże ogrodowe .......... 240
-
ROZDZIAŁ 3. IZABELA Z CZARTORYSKICH LUBOMIRSKA – OGRODY ASPAZJI .......... 285
-
3.1. „Wszystko w Naturze” – założenie pałacowo-parkowe w Mokotowie .......... 293
-
3.2. Jardin anglo-chinois w Wilanowie i jego założenia filialne .......... 329
-
3.3. English landscape garden w Łańcucie i kolekcja roślin .......... 339
-
Rozdział 4. Helena z Przeździeckich Radziwiłłowa. Ogród Armidy .......... 355
-
4.1. Historia ogrodu krajobrazowego w Arkadii .......... 366
-
4.2. Ogród arkadyjski w świetle idei wolnomularskich .......... 407
-
4.3. Rytuał zwiedzania ogrodu naturalnego .......... 423
-
ROZDZIAŁ 5. ALEKSANDRA Z CZARTORYSKICH OGIŃSKA – PANI NA SIEDLCACH .......... 443
-
5.1. Aleksandria – ogród naturalny w Siedlcach .......... 448
-
5.2. Treść ideowa i jej wyraz formalny .......... 466
-
5.3. Uroczystości i zabawy ogrodowe organizowane na terenie ogrodu krajobrazowego Aleksandria .......... 470
-
ROZDZIAŁ 6. MAGDALENA Z DZIEDUSZYCKICH MORSKA – KOLEKCJONERKA ROŚLIN .......... 485
-
6.1. Park krajobrazowy w Zarzeczu .......... 500
-
6.2. Kolekcja roślin ogrodowych i oranżeryjnych .......... 509
-
6.3. Od idei ferme modelle do wioski w typie holenderskim .......... 517
