Vengry sredi russkih svâtyh: Služba na uspenie prp. Efrema Novotoržskogo .......... 9

WĘGRZY WŚRÓD ŚWIĘTYCH RUSKICH. SŁUŻBA KU CZCI ŚW. EFREMA NOWOTORSKIEGO

Św. Efrem Nowotorski (z Torżka) był z pochodzenia Węgrem. Prawdopodobnie był też starszym bratem Jerzego i Mojżesza Węgrzynów. Można przypuszczać, chociaż trudno to udowodnić, że bracia przyjechali na Ruś, żeby służyć księciu rostowskiemu – Borysowi. Jerzy Węgrzyn został zabity razem ze św. Borysem w  1015 roku, kiedy próbował go obronić. Efrem znalazł głowę brata i przechowywał ją do końca swego życia. W roku 1038 założył klasztor p.w. świętych Borysa i Gleba, którego został opatem. Efrema kanonizowano na miejscowego świętego z inicjatywy metropolity Dionizjusza, po tym jak 11 czerwca 1572 roku odnaleziono jego szczątki. W roku 1621 w soborze Uspieńskim w Moskwie ustalono powszechne święto ku czci św. Efrema, jednak nie później niż w roku 1634 zostało ono zniesione i Efrem pozostał już tylko świętym lokalnym. Służba ku czi św. Efrema jest znana od drugiej połowy XVI wieku. Tekst służby nie został włączony do mineji i można go znaleźć zwykle w zbiorach służb ku czci świętych rosyjskich oraz zbiorach kanonów hymnograficznych. Autor tekstu wielbiącego tego świętego wzorował się na treści znanych hymnów, można w nim doszukać się zapożyczeń z utworów ku czci św. św. Warlaama z Hutynia, Antoniusza Rzymskiego, Teodora Smoleńskiego, Jana Klimaka, Dymitra z Priłuki, Aleksandra Newskiego. Godnym odnotowania jest fakt, że pomimo swej węgierskiej narodowości, Efrem został zaliczony do grona świętych ruskich, o czym też świadczą liczne poświęcone mu hymny. W późniejszym czasie służba ku czi św. Efrema z Torżka stała się wzorcem dla innych utworów hymnograficznych. Artykuł poświęcony jest analizie tekstów ku czci św. Efrema i prezentacji ich powiązań tekstologicznych.