Analiza kodykologiczna manuskryptu Kraków, AiBKKK, Ms 45 .......... 75

Autorzy

Wojciech Świeboda
Uniwersytet Jagielloński – Biblioteka Jagiellońska
https://orcid.org/0000-0002-5265-5784

Streszczenie

Rękopis o sygnaturze 45 ze zbiorów Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej to XV-wieczny graduał używany przez co najmniej kilka stuleci podczas nabożeństw odprawianych w katedrze krakowskiej. Na obecną postać kodeksu wpływ wywarły kompleksowe prace konserwatorskie przeprowadzone w 2017 r. Jego dzisiejsze wymiary to 46 × 33,5 cm. Graduał składa się z 302 pergaminowych kart pogrupowanych w 32 składkach. Elegancka oprawa z mosiężnymi klamrami jest efektem renowacji. Z oryginału pozostała jedynie deska górnej okładziny. Tekst antyfon sporządzony został przez wielu skrybów pismem nazwanym teksturą gotycką w jednej kolumnie zawierającej od 9 do 11 wierszy oraz notację muzyczną na czterolinii, a na k. 1r-15v – na pięciolinii. Kodeks posiada bogatą rubrykację. Początkowo proste inicjały w kolorach czerwonym, niebieskim i czarnym na dalszych kartach przybierają bardziej ozdobne wielokolorowe kształty, niekiedy ze złotymi wstawkami. Niektóre z nich ubogacone są motywami twarzy ludzkich lub zwierzęcych. Na szczególną uwagę zasługują miniatury w postaci inicjałów, przedstawiające sceny biblijne i wizerunki świętych. W całym rękopisie można znaleźć niezbyt liczne noty marginalne i interlinearne użytkowników kodeksu od XV do XIX w. Zazwyczaj są to identyfikacje świąt liturgicznych, inwokacje lub uzupełnienia wyblakłego tekstu czy nut. Zasadnicza część rękopisu została sporządzona przez jednego skrybę między 1411 a 1420 r., cztery pierwsze składki zaś to późniejsze dodatki przejęte z wielu różnych rękopisów lub dopiski sporządzone w późniejszym czasie.

Biogram autora

Wojciech Świeboda - Uniwersytet Jagielloński – Biblioteka Jagiellońska

Dr hab., historyk mediewista, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, adiunkt w Sekcji Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Prowadzi prace badawcze z zakresu kodykologii i dyplomatyki. Interesuje się relacjami między chrześcijanami a przedstawicielami innych religii i wyznań w średniowieczu, historią inkwizycji i działalnością intelektualną profesorów Uniwersytetu Krakowskiego. Jest autorem monografii Innowiercy w opiniach prawnych uczonych polskich w XV wieku. Poganie, żydzi, muzułmanie (2013), Universitas contra haeresim. Działalność antyheretycka Stanisława ze Skarbimierza jako przedstawiciela Uniwersytetu Krakowskiego (2021) oraz współautorem publikacji Katalog zbioru dokumentów pergaminowych Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1-2 (2014) i Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi Latinorum qui in Bibliotheca Jagellonica Cracoviae asservantur, t. 11 (2016).

Opublikowane

15 lipca 2025

Jak cytować

Ferfoglia, S. and Baran, W. (eds.) (2025) “Analiza kodykologiczna manuskryptu Kraków, AiBKKK, Ms 45 . 75”, in Świeboda, W. . and Vlhová-Wörner, H. ., Graduał wawelski (Kraków, AiBKKK, Ms 45): Studium przypadku. Poland: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka (Biblioteka Kapitulna na Wawelu), pp. 75–91. doi:10.12797/9788383682747.03.