Kliszczacy: Przemiany językowo-kulturowe polskiej wsi
Streszczenie
Więciórka jest wsią beskidzką leżącą na skrzyżowaniu zasięgów cech fonetycznych dwu różnych regionów południowej Małopolski. Położenie na północnych krańcach wąskiego już tutaj obszaru zasięgu tzw. archaizmu podhalańskiego łączy jej gwarę z dialektem podhalańskim (druga z najważniejszych cech podhalańskich, akcent inicjalny, tutaj już nie dochodzi). Leży ta wieś równocześnie w pasie wymowy jednonosówkowej (chociaż sama ma dwie nosówki, ale przednią znacznie obniżoną i brak rozkładu tych samogłosek przed spółgłoskami zwartymi), ciągnącym się równoleżnikowo mniej więcej od Wadowic do Limanowej, a więc na terytorium stanowiącym dawniej, jeszcze przed skolonizowaniem Podhala, niewątpliwie południowe krańce małopolskiego obszaru językowego.
Ludność oprócz rolnictwa trudni się głównie pracą w lesie, obróbką i wywozem drzewa. Pasterstwa już nie ma. Że było, świadczą Szałasiska , Koszary , Żłoby zachowane w nazwach terenowych. Nie ma już „góralskich białych portek”, które starsi jeszcze pamiętają; za mojej pamięci zginęły kierpce. Ludność nie uważa się za Górali ani za Lachów, nie umiejąc określić swej przynależności. Gwara zachowana dobrze, wpływ języka literackiego bardzo mały.
Marian Kucała,
Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich,
Wrocław 1957, s. 11–12
Rozdziały
-
SPIS TREŚCI
-
Wstęp .......... 7
-
Terminologia rolnicza w gwarach Małopolski Południowej w ujęciu dialektologicznym i etnograficznym. Nazwy części pługa i koleśnicy .......... 9
-
Zmiany językowo-kulturowe na polskiej wsi. Obserwacje ze studenckich obozów dialektologicznych zorganizowanych na Podtatrzu .......... 53
-
Co jedzono na kliszczackiej i małopolskiej wsi (na podstawie Porównawczego słownika trzech wsi małopolskich Mariana Kucały) .......... 63
-
Profesora Mariana Kucały Metoda rekonstrukcji gwar i jej zastosowanie w badaniu gwar i nazw własnych na Podlasiu .......... 79
-
Spiskie emancypantki. Wizerunek kobiety „kontrowersyjnej” w gwarze i kulturze polskiego Spiszu dawniej i dziś .......... 97
-
Nazewnictwo związane z rękodzielniczym zabawkarstwem żywiecko-suskim .......... 119
-
W poszukiwaniu tradycyjnego składu instrumentalnego kapeli kliszczackiej – współczesne (re)konstrukcje .......... 131
-
Dusze na pokucie. O ludowym pochodzeniu martwicy z To lubię i jej pokrewieństwie z Marą Pcimską .......... 149
-
Indeks osób .......... 165
-
Indeks nazw geograficznych .......... 167
